بلایای محیطی و مدیریت انفعالی

ایران یکی از کشور هایی است که بنا به موقعیت زمین شناسی و جغرافیایی خود در معرض انواع حوادث طبیعی چون زمین لرزه، سیل، طوفان، زمین لغزش و خشکسالی قرار دارد. وقوع انواع حوادث طبیعی گذشته از اینکه توسعه پایدار کشور را با مشکل مواجه می سازد، همواره تلفات جانی و مالی فراوان و جبران ناپذیری به کشور تحمیل می کند. سازمان ها و وزارتخانه های متعددی در مدیریت بلایای محیطی در گیر و فعالند که تحت نظر دولت جمهوری اسلامی ایران، به عنوان بالاترین نهاد هماهنگی بین بخشی فعالیت می کنند. تصمیم دولت برای سازمان های دولتی و غیر دولتی الزامی است. مدیریت بلایای محیطی به دو روش امکان پذیر است: مدیریت فعال که ابتدا احتمال حدوث خطر و آسیب پذیری محیطی مورد ارزیابی قرار می گیرد ؛ آنگاه روش های کاهش آسیب پذیری در مناطق در معرض حادثه مشخص می گردد که می تواند شامل ایجاد مصونیت ، ارائه قوانین لازم ،آگاهی های عمومی،آموزش وسیستم اعلام خطر آتی باشد. این روشها باید قبل از وقوع بلا و در جهت افزایش مقاومت در برابر بلایای آینده بکار رود . مدیریت انفعالی ،که عملی قبل از وقوع بلایا و در جهت کاهش اثرات آن صورت نمی گیرد ، در حقیقت با پذیرش خطر تمام روش ها مستقیماٌ به طرف فعالیت های بعد از وقوع بلایا نظیر امداد و بازسازی صورت می گیرد. در این مقاله با تکیه بر مطالعه و تحلیل شیوه مدیریت دو سانحه طبیعی،(سیل سال 1374 ماسوله و خشکسالی های 1377-1383سیستان ) کوشش شده به این پرسش پاسخ داده شود که مدیریت بلایای محیطی کشور در قلمرو کدام یک از دونوع مدیریت مزبور قابل ارزیابی است و عوامل و عواقب آن کدامند. اطلاعات مورد نیاز از طریق بررسی محلی حوادث مذکور و برخی منابع بدست آمده است.نتیجه نشان می دهد که مدیریت انفعالی ، تعدد سازمانی، بی توجهی به بررسی بلایای طبیعی به عنوان بخشی از برنامه ریزی توسعه منطقه ای و عدم استفده از تجربیات و د ا نش بومی از تنگناهای مدیریت بلایای طبیعی در کشور می باشد.

کلیدواژه ها:

بلایای طبیعی ، سیل ، خشکسالی ، ماسوله و سیستان ، مدیریت انفعالی.