شناسائی الگوی مکانی و پهنهبندی ریسک برف در گسترهی جلگهی مرکزی گیلان با استفاده از تصاویر ماهواره ای

تصاویر ماهوارهای به عنوان ابزاری کارآمد در زمینهی شناسائی مناطق تحت تاثیر مخاطرههای طبیعی و بلایای محیطی،طی دهه اخیر مورد توجه محققان قرار گرفته است و میتواند در خصوص پهنهبندی و تعیین الگوهای مکانی مناطق باریسکپذیری مختلف، بینش جامع و یکپارچه به پژوهشگران و مدیران عرصهی مدیریت بحران ارائه دهد. مطالعه و شناسایی مناطق تحت مخاطره، به تسریع خدماترسانی به جوامع آسیبپذیر در مواجه با شرایط وقوع پدیدههای مخاطرهآمیز و کاهش آثار مخرب آنها کمک شایان توجهای میکند. هرچند استفاده از این دانش در ایران مسبوق به سابقه است اما کاربردهای آن در زمینهی مدیریت بحران ناچیز است. بدون شک بارش برف از پدیدههای جوی تاثیرگذار و مخرب درجلگه گیلان است. با سنجش و پردازش تصاویر روزانهی سنجندهی مودیس ماهوارههای ترا و آکوا، در دورهی آماری2006-2014 ، پهنههای مکانی خطر برف در جلگهی گیلان استخراج شد. نتایج تفسیر نشاندهدهی دو الگوی متفاوت مکانی ریسک زیاد و متوسط برف در جلگهای گیلان است. تجزیه و تحلیل شرایط شکلگیری این دو الگو، نشاندهندهی دو سازوکار مجزا برای وقوع این پدیده است. این دو الگوی مکانی ریسک با پهنهی درگیر و میزان خسارتهای اقتصادیمتفاوت و همچنین ساختار جوی متمایز، شناسائی و نامگذاری شدند. الگوی مکانی شکل گرفته ناشی از جریانهای شمالی (شمالشرقی، شمالی و شمالغربی)، با نام الگوی ریسک شمالی نامگذاری شده که منشأ شکل گیری آن، توده هوایپرفشار قطبی با هسته بسیار سرد و یا زبانه قوی پرفشار سیبری است. تبادل شارهای سطحی (شار گرمای نهان و شار رطوبت) بین سطح آب و توده هوای عبوری از روی پهنه کاسپین، فرارفت سرد و انتقال رطوبت به جلگه مرکزی گیلان،نقش تعیین کنندهای در تشدید بارش برف در این الگو، ایفا میکند. الگوی ریسک شمالی، با مخاطره شدید همراه است و پهنهی جلگه گیلان را با بحرانهای ملی مواجه میکند. الگوی مکانی برف ناشی از شارشهای جنوبی، الگوی ریسک آن، توده هوای پرفشار سرد از سمت غرب اروپاست. پهنهی ریسک جنوبی، هرچند الگوی مکانی Ĥ جنوبی نام گرفت. منشمنحصر به فرد منطبق بر دلتای سفیدرود، به نمایش میگذارد اما ریسک آن متوسط و به بحران منتج نمیشود

کلیدواژه ها:

الگوی مکانی ریسک برف ، سنجندهی مودیس ، جلگهی مرکزی گیلان