مدیریت بافت های تاریخی شهری در جهت کاهش خسارات ناشی از زلزله با تاکید بر انجام اقدامات پیشگیرانه

کشور ایران در منطقه ای زلزله خیز واقع شده است و اغلب شهرهای ایران در نزدیک گسل ها ساخته شده اند. بافت های تاریخی موجود در این شهرها دارای بناها، المان های تاریخی و گاهی پهنه های تاریخی با ارزشی هستند که حفاظت از آنها ازضروریات است. متاسفانه این بافت ها اغلب دارای مشکلاتی مانند فرسایش، کم توجهی، حجم زیاد مصالح بناهای تاریخی، دانه بندی متراکم بافت، گذرهای باریک و دسترسی های نامناسب و همچنین عدم اجرای کامل یا صحیح زیرساخت های شهریهستند و در بسیاری موارد روند استهلاک و تخریب را طی می کنند. در صورتی که این مشکلات به شکل صحیح شناسایی،کنترل، مدیریت و حل نشوند می توانند خسارات جانی و مالی ناشی از زلزله را به ویژه در بافت های تاریخی که در مرکز شهرهای بزرگ قرار دارند تا چندین برابر تشدید کنند. در این راستا لازم است راه حلی کارآمد از سوی ارگان های مرتبط ومسئولین و دست اندرکاران حفاظت و نگهداری از بافت های با ارزش تاریخی برای کنترل این بحران اندیشیده شود. انجام اقدامات پیشگیرانه قبل از وقوع زلزله، که دامنه ی وسیعی را شامل می شود، از روش هایی است که می تواند ضمن حفاظت از ارزش های میراثی و تاریخی موجود در بافت تاریخی تا حد بسیار زیادی پاسخگوی دیگر مشکلات نیز باشد. اما برنامه ریزیاقدامات پیشگیرانه نیازمند شناسایی نقاط ضعف، قوت، فرصت ها و تهدیدهای موجود در بافت است. لذا در این پژوهش که مبتنی بر الگوی توصیفی- تحلیلی انجام شده است، با تاکید بر اهمیت گردآوری اطلاعات سعی شده است شاخص های مطالعهی دقیق بافت تاریخی و زمینه های گردآوری اطلاعات مورد نیاز معرفی شده و پتانسیل های موجود در بافت برای کمک بهپیشگیری و پاسخگویی به خسارات زلزله های احتمالی با توجه به امکانات موجود در بافت شناسایی شوند. نتایج نشان می دهند شناسایی همه جانبه ی بافت و ایجاد بانک های اطلاعات مکانی از طریق به کارگیری سیستم های اطلاعات جغرافیایی(GIS)و تجزیه و تحلیل داده های موجود در این بانک ها در راستای برنامه ریزی اقدامات پیشگیرانه می تواند ضمن کمک به مدیریت بهینه ی بحران زلزله میزان خسارات جانی و مالی پس از زلزله را در این بافت ها تا حد بسیار زیادی کاهش دهد

کلیدواژه ها:

بافت تاریخی ، زلزله ، اقدامات پیشگیرانه ، بانک اطلاعات مکانی ، خسارت زلزله ، سیستم های اطلاعات جغرافیاییGIS