مدیریت بحران در سکونتگاه های روستایی مطالعه موردی دهستان قلعه نو

مخاطرات طبیعی یکی از دغدغه های دست اندرکاران برنامه ریزان است. در این میان مساکن روستا با توجه به نوع مصالح وسازههای ساختاری از آسیب پذیرترین مناطق کشور می باشد. لذا اهمیت برنامه ریزی مناسب برای کاهش آسیب پذیری دربروز مخاطرات طبیعی امری ضروری است. با توجه به اینکه ایران از نظر توپوگرافی و موقعیت جزء ده کشور بلاخیز دنیا است،ضعف برنامهریزی و اجرای طرحهای مختلف روستایی تاکنون خسارات جبران ناپذیری را بر اقتصاد ایران تحمیل نمودهاست. در دنیای امروز در شرایط فعلی اکثر کشورهای در حال توسعه به علت شرایط خاص سیاسی،اقتصادی و اجتماعی خود بامشکلات برنامه ریزیدر تمامی زمینه مدیریت بحران مواجه اند. مشکلات خود نشان دهنده ضعف برنامه ریزی وبهره مندی نامناسب مدیریت روستایی در بکارگیری شیوه های جدید و برنامه هایی با کارایی بالا جهت مقابله با سوانح طبیعی می باشد.در اغلب مطالعات و اقدامات در زمینه برنامه ریزی های توسعه روستایی و مدیریت بحران پس از حوادث،توجه اصلی و خاصبه مراکز جمعیتی شهرها و عوامل فیزیکی و محیط انسان ساخت آن خصوصا مسکن و فضاهای مسکونی معطوف شده و عملاً روستاهاو عوامل آسیب پذیر در آنها مورد توجه قرار نگرفته اند. اکثر سکونتگاه ها در مناطق روستایی به علت استفاده ازمصالح غیر استاندارد،کم دوام، عدم رعایت اصول فنی و مهندسی در ساخت وتا حد زیادی متأثر از شرایط طبیعی با عدم استحکام و ناپایداری شدید مواجه اند که اغلب تلفات سنگین انسانی را بر جامعه روستایی وارد ساخته است. روند شدیدمهاجرت روستایی، افزایش شهرنشینی، تمرکز گرایی ورشدشدید جمعیت عواملی هستندکه روستاها را با فرسودگی بافتمسکونی، تخلیه روستاها و عدم بهره برداری مواجه نموده است.قرار گرفتن ایران بر روی کمربند زلزله خیز آلپ،هیمالیا متأثر از خصوصیات زمین شناسی است که جزء مناطق فعال تکتونیکی کره زمین محسوب می شود.رشد فزاینده مهاجرتروستاییان به شهرها طی سال های 1355 تا 1385 و موقعیت قرارگیری اکثریت روستاها در محدوده پهنه خطر نسبتاً بالادرسطح کشور، لزوم توجه به مدیریت بحران ومدیریتریسکرا بمنظور محافظت روستا ها در برابر بروز صدمات جانی و مالی درگسترده وسیع،ایجاب می نماید. از این رو در مطالعه پیش رو به ارزیابی مدیریت بحران در سکونتگاههای مناطق روستاییو همچنین اولویت اجرایی راهکارهای پیشنهادی با استفاده از تحلیل سلسله مراتبیAHPبه دست آمده است. نهایتاً برای تشخیص اولویت های اجرایی، از مدل میانگین رتبه ها استفاده می شود. نتایج نشان میدهد، به منظور بهبود وضعیت موجودکاربری های مسکونی روستا در ارتباط با کاهش آسیب های ناشی از بحران؛ اجرای طرحنوسازی در بافت های فرسوده، نظارت ارگان های فعال در امر ساخت و سازهای شهری بویژه سازمان بنیاد مسکن، افزایش توان اقتصادی ساکنان بافت های فرسوده، اجباری کردن استفاده از مصالح سبک و ترویج فرهنگ سبک سازی وارتقاء آگاهی ساکنین در به کارگیری مصالح بادوام، مهمترین راهکارها بوده که اولویت های اجرایی برتر می باشند.

کلیدواژه ها:

مدیریت بحران ، سکونتگاه های روستایی ، مدیریت ریسک ، قلعه نو ، AHP