بررسی نقش برنامه ریزی شهری در کاهش آسیب های ناشی از زلزله در شهرها مطالعه موردی شهر ارومیه

زلزله به عنوان مخرب ترین بلایای طبیعی عصر حاضر همواره اهمیت خود را بطور عینی در مناطق شهری نمایان کرده است که بر اساس میزان بزرگی خود می تواند در مدت کوتاهی بحرانهای عظیمی بیافریند. لذا موضوع ایمنی شهرهادر برابر مخاطرات ناشی زلزله یکی از مهمترین اهداف برنامه ریزی شهری است. اغلب تحقیقات صورت گرفته در رابطه با کاهش خسارات ناشی از زلزله در شهرها بر مبنای افزایش مقاومت ساختمان ها بوده است. لکن در این تحقیق اعتقاد بر این است که می توان با اصلاح فرایند طراحی و برنامه ریزی شهری، آسیب پذیری ساختار و کالبد شهر را کاهش داد. در اینراستا شهر ارومیه به عنوان نمونه موردی انتخاب گردید و در ادامه برای بررسی نقش برنامه ریزی شهری در کاهش آسیب پذیری شهر رابطه ای تهیه و پیشنهاد شد که در این رابطه عوامل و متغیرهای دخیل در آسیب پذیری شهر شاملدسترسی به فضاهای باز عمومی، تراکم جمعیتی، تراکم ساختمانی، کیفیت بنا، دسترسی ها، همجواری با کاربری های خطرناک، هرکدام در تعداد کلاس های مشخص تعریف و سپس بر روی آنها فرایند بی مقیاس سازی پیاده شد. سپس پایگاه داده آسیب پذیری شهر در محیط نرم افزارArcGisتشکیل شد و در ابتدا بر اساس هریک از متغیرها میزان آسیب پذیری شهر مشخص و پهنه های آسیب پذیر استخراج گردید. سپس با تلفیق مجموع متغیرها، رابطه بین آنها و وزن آنها آسیب پذیری شهر در محیط GIS صورت پذیرفت. براساس نتایج تحقیق مشخص گردید که رابطه معناداری بین آسیب پذیری شهر در برابر زلزله و روش های طراحی و برنامه ریزی شهری وجود دارد. با تدوین ضوابط و مقررات منطقه بندی (تراکمی و کاربری)، تفکیک اراضی، تعیین حریم نواحی خطرناک، انتقال کاربریهای ناسازگار و نهایتاً تدوین ضوابط و مقررات در زمینه تناسب توسعه اراضی در معرض خطر، می توان از میزان آسیب پذیری شهر در برابر آسیب های ناشی از زلزله کاست و میزان تاب آوری شهرها را در مقابل زلزله افزایش داد

کلیدواژه ها:

برنامه ریزی شهری ، آسیب پذیری ، سیستم اطلاعات جغرافیایی ، زلزله ، ارومیه