اختصاصیت گیاهی جوامع میکروبی خاک و ریزوسفر و اهمیت آن در کشاورزی پایدار

یکی از روشهای تامین مواد غذایی لازم برای جمعیت رو به رشد جهان، افزایش عملکرد محصولات گیاهی میباشد. کشاورزی رایج امروزی به دلیل وابستگی زیاد به نهاده های برونمزرعهای، تغییراتی منفی در اکوسیستمهای طبیعی ایجاد نموده و در حال حاضر ضرورت بیشتری جهت استفاده از عملیات کشاورزی پایدار و سازگار با محیط زیست احساس میشود. یکی از راهکارهای ممکن برای اعمال این شیوه تولید، استفاده موثر از جوامع میکروبی موجود در خاک و ریزوسفر است که به دلیل اثرات متفاوت بر رشد گیاه، از اهمیت زیادی برخوردارند. برای افزایش سلامت گیاه میتوان این جمعیتها را به سمت رشد و سلامت مطلوب گیاه و افزایش بازدارندگی طبیعی خاک نسبت به بیمارگرها و بهبود پایداری اکوسیستمهای کشاورزی مدیریت نمود، اما در ابتدا شناخت عوامل موثر بر جوامع میکروبی و بهخصوص جوامع مفید دارای پتانسیل افزایش رشد گیاه و بیوکنترل بیماریهای گیاهی، اهمیت ویژهای دارد. تحقیقات متعدد تاثیر برخی عوامل را بر جوامع میکروبی خاک و ریزوسفر نشان داده اند که از مهمترین آنها تاثیر گیاهان میباشد. در بررسیهایی که در مزرعه و یا پوشش گیاهی بومی انجام شده، کلنیزه شدن گیاهان توسط جوامع میکروبی خاص (اختصاصیت گیاهی) به وفور مشاهده گردیده و تاثیر برخی فاکتورهای مربوط به گیاه نظیر گونه، رقم و گاه ژنوتیپ و مرحله رشدی آن بر ساختار، ترکیب، تنوع، فراوانی، عملکرد و یا فعالیت جوامع میکروبی مختلف خاک و ریزوسفر اثبات شده است. در این بررسی مروری نتایج تعدادی از پژوهشها در زمینه تاثیر برخی فاکتورهای مربوط به گیاه بر اختصاصیت گیاهی جوامع میکروبی بهویژه سویه های آنتاگونیستی مرتبط با ریزوسفر و خاک و عوامل دخیل در تعاملات گیاه - میکروارگانیسم مورد بحث قرار گرفتهاند.

کلیدواژه ها:

کشاورزی پایدار ، بیوکنترل ، میکروارگانیسم ها ، آنتاگونیست