پیشرانه ها و موانع توسعه از منظر عقلانیت: تصویری تاریخی از نسبت عقلانیت و تصمیم‌گیری‌های توسعه در ایران

موضوع عقلانیت از جنبه فردی و تاثیرگذاری در موفقیت فردی مورد توجه و بحث فراوان بوده است. اما تمرکز بر عقلانیت از منظر تاثیر در سطح کلان یک جامعه و تاثیرات بلندمدت آن در عرصه عمل و سرنوشت سیاسی-اجتماعییک کشور کمتر مورد بررسی و تضارب آراء بوده است. بر این اساس، هدف این مقاله واکاوی پویایی موانع و پیشرانه های توسعه از منظر عقلانیت و ارایه تصویری تاریخی از نسبت عقلانیت و تصمیم‌گیری‌های توسعه کشور است.سطح تحلیل این پژوهش تعامل فرد- ساختار است و از روش تحقیق تاریخی در علوم رفتاری برای کشف چگونگی و ابعاد تاثیر عقلانیت در نقش آفرینی کارگزاران و تصمیمات معطوف به توسعه بهره گرفته است. به منظور تحلیل داده های تاریخی از طرح نمونه آرمانی به عنوان ابزار استفاده شده است که شامل (1) عقلانیت سیاسی ، (2) عقلانیت فنی و (3) عقلانیت اخلاقی می باشد. یافته ها در قالب 6 گزاره، تصویری از نسبت عقلانیت و توسعه در ایران ارایه می دهند. همچنین برای تکمیل طرح تحلیلی، کوشش شده سازه ای با عنوان عقلانیت درون بوم مفهوم پردازی شده و از مفهوم عقلانیت فرد تفکیک شود. بر این اساس، نتیجه این پژوهش از این قرار است که (1) تحلیل چگونگی برازش عقلانیت کارگزار با عقلانیت درون بوم و (2)تحلیل چگونگی ساخت مندی و بلوغ درون بوم ها و (3) تحلیل چگونگی ارتباطات میان درون بوم ها، بینش هایی ارزشمند در زمینه موانع و پیشرانه های توسعه در ایران فراهم می آورند.

کلیدواژه ها:

توسعه ، عقلانیت ، تصمیم گیری ، درون بوم ، نمونه آرمانی