بررسی اثرات تغییر کاربری اراضی بر حجم رواناب شهری تولید شده در منطقه 22 کلان شهر تهران

طی چند هفته گذشته شهر تهران با گسترش سریع ساخت و سازهای شهری مواجه بوده است. تغییر کاربری اراضی در ارتباط با گسترش شهر، سیلاب شهری را از راه های زیادی تحت تأثیر قرار می دهد؛ از بین بردن پوشش گیاهی و خاک، تخریب و تسطیح زمین، تخریب خطوط تقسیم آب، قطع کردن مسیل های زهکشی طبیعی و افزایش سطوح نفوذ ناپذیر (سازه های شهری و شبکه های ارتباطی)از جمله دلایل افزایش رواناب تولید شده در سطح حوضه های آبخیز و نواحی شهری است. افزایش دبی حداکثر، حجم و فراوانی سیلاب در نواحی نزدیک به حوضه های آبخیز بالادست، منتج از این دلایل است. هدف از پژوهش حاضر بررسی ارتباط الگوی تغییر کاربری اراضی با میزان رواناب تولید شده در منطقه 22 شهر تهران طی سال های 1988 و 2009 می باشد. داده های کاربری اراضی برای دو سال ذکر شده از تصاویر ماهواره ای لندست بدست آمده که با استفاده از طبقه بندی نظارت شده به چهار نوع کاربری شهری، اراضی ترکیبی(شهر، باغ و فضای سبز)، کشاورزی – باغی و اراضی بایر طبقه بندی گردید. با توجه به این طبقه بندی، کاربری شهری منطقه مورد بررسی در سال 1988، 32/26 درصد از مجموع مساحت منطقه است که این میزان در سال 2009 به 04/50 درصد می رسد. داده های مجموع بارش سالانه 16 ایستگاه هواشناسی استان تهران برای ایجاد لایه بارش با استفاده از روش IDW بکار گرفته شد. برای برآورد رواناب منطقه از مدل SCS براساس تعیین شماره منحنی استفاده گردید. در نهایت تحلیل ارتباط میزان تولید رواناب با تغییر الگوی کاربری اراضی از طریق تحلیل های زونی انجام گرفت؛ براساس این تحلیل، سهم کاربری شهری در تولید رواناب منطقه 22 شهر تهران در سال 1988 تنها 95/25 درصد از رواناب منطقه است که به 84/49 درصد در سال 2009 می رسد.

کلیدواژه ها:

تغییر کاربری اراضی ، رواناب ، SCS ، تحلیل زونی و منطقه شهر22 تهران