خوانشی بر انگارههای معماری ایرانی-اسلامی در سیمای شهر مشهد

تفکر اسلامی همانند دیگر مکاتب دارای اصول و ارزش های خاص خود می باشد که نمود آن را در شهر و شهرسازی اسلامی می توان مشاهده نمود. شهرهای اسلامی مفهوم خاصی از شهر را همراه با ارزش ها و نگرش های اسلامی ارائه می دهند. در سال های اخیر، گفتمان معماری معاصر در کشور های اسلامی سمت و سو های تازه ای به خود گرفته؛ پیشتر تصور می شد که منظور از این گونه عبارات یعنی تکرار صوری از شکلها و فرم های معماری که در دوران اولیه اسلامی وجود داشته؛ لیکن نمونه های نوین معماری در این کشورها نمایانگر نگرش های جدید در این حوزه است. مقاله حاضر با هدف بازخوانی شاخص های معماری ایرانی- اسلامی در شهرسازی معاصر و با نگاهی به آسیب شناسی آن در شهر مشهد، در پی آن است تا مؤلفه های موثر بر آن را در سیمای شهری مشهد مورد بررسی قرار دهد و در پاسخ به چگونگی تحقق سیمای مطلوب شهر براساس اعتقادات و دستورات اسلامی است. این مقاله با رویکرد تحلیلی کیفی بوده و در زمره تحقیقات توصیفی تحلیلی بر مبنای مطالعات اسنادی، کتابخانه ای و برداشت های میدانی به حساب می آید. جامعیت فرهنگ اسلامی و نقش شریعت بعنوان فرهنگ جامع زندگی مسلمانان، توجه به مقتضیات زمان، بهره گیری از کمال منابع، اتکاء به جهان بینی توحیدی و جامعیت قانونگذاری شریعت در ارتباط انسان با معبود، جامعه، طبیعت و تاریخ از نتایج تحقیق است. در شهر مشهد به جهت ضعف در وحدت رویه و خلاء در سیاست گذاری های کلان و عملیاتی، درک عمومی مردم از شهرسازی و معماری ایرانی- اسلامی و ماهیت آن دچار خدشه شده و ارزش های دیرپای آن کمرنگ گردیده است. این نوشتار درباره نگرش اسلام به شهر ایده آل، به بیان انگاره های سیمای شهر ایرانی اسلامی پرداخته می شود و در نهایت راهبردهای عملی برای افزایش کیفیت سیمای شهر ایرانی اسلامی و به صورت خاص در پیرامون حرم مطهر امام رضا(ع) در شهر مشهد ارائه شده است.

کلیدواژه ها:

شهر ایرانی-اسلامی ، ارزش ها ، فعالیت ، سیمای شهر