بررسی پتانسیل فرار آب در سازندهای کارستی مخزن و تکیه گاه سد میرزای شیرازی

سد میرزای شیرازی در ٧٠ کیلومتری جنوب غرب شیراز درحال احداث می باشد. در تکیه گاهها و مخزن سد، سازند کربناته آسماری رخنمون دارد . این سازند در سایر مناطق فارس ویژگی کارست مجرایی را نشان داده است . در این مطالعه با استفاده از لوگ (Log) گمان ه های حفر شده، نفوذپذیری تود ه های کارستی مورد مطالعه قرار گرفته و میزان فرار آب پس از احداث سد در دو حالت جریان افشان (Diffuse flow) و جریان مجرایی (Conduit flow) با استفاده از فرمولهای هیدرولیکی برآورد شده است . با فرض جریان افشان، میزان فرار آب در حدود ٧٠٠ لیتر در ثانیه بوده که کمتر از ده درصد متوسط ورودی رودخانه در محل سد میباشد. در حالیکه در شرایط جریان مجرایی، میزان فرار آب حداقل ٥ متر مکعب در ثانیه خواهد بود که بیش از هفتاد درصد متوسط ورودی رودخانه بوده و به راحتی از مجرایی به شعاع تقریب أ ٧٥ سانتی متر عبور خواهد کرد . عملکرد شدید تکتونیک و انحلال تود ههای آهکی موجب افزایش نفوذپذیری تا بیش از ٢٠٠٠ لوژان در بعضی از گمانه ها شده که این امر به همراه مشاهده پدیده های سطحی کارستی نشانگر جریان مجرایی در محدوده سد می باشد. از طرفی ، مطالعات هیدروژئولوژیکی نیز مؤید وجود جریان مجرایی میباشد ( رئیسی و رجایی، ١٣٧٨ ). بنابراین در مخزن و تکیه گاههای سد، مجاری کارستی وجود دارند لذا بایستی در آب بندی سد تمهیدات لازم به کار گرفته شود.

کلیدواژه ها:

کارست (Karst) ، آب بندی (Watertightness) ، سد(Dam)