مقایسه روش های دستی و نرم افزاری محاسبه شاخص های پتانسیل حمل ماسه و یک جهته باد و ارتباط آن با ژئومورفولوژی ارگ مطالعه موردی: ارگ بردخون)

یکی از مهم­ترین فرآیند­های طبیعی در مناطق نیمه خشک، خشک و فراخشک، فرسایش بادی است. این فرآیند در شرایطی رخ می­دهد که علاوه بر وجود خاک حساس، باد دارای حاکمیت و سرعت قابل توجه باشد. از آن­جایی که وزش باد­های شدید بر سطح اراضی به­ویژه اراضی بدون پوشش باعث فرسایش خاک شده و مشکلاتی را پدید می­آورد؛ بنابراین بررسی و تجزیه و تحلیل آماری باد و تعیین نقش رژیم بادی در میزان دبی و جهت انتقال رسوبات از یک سو و شناسایی مناطق طوفان­خیز از سوی دیگر می­تواند از خطرات و زیان­های حاصله از آن بکاهد. در پژوهش حاضر داده­های بادسنجی ایستگاه هواشناسی شهرستان دیر که نزدیک‌ترین ایستگاه به ارگ بُردِخون بوشهر است،به منظور تحلیل سرعت و جهت باد­های غالب و طوفان­زا در منطقه، طی یک دوره آماری شش ساله از سال 2000 تا 2005 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. به کمک نرم افزار­های گلباد و گلماسه نما (با لحاظ سرعت آستانه 12 نات) نمودار­های مربوطه ترسیم و وضعیت باد­های فرساینده در منطقه مطالعه شد. سپس به کمک تصاویر حاصل از گوگل­ارث شکل تپه­ها مورد بررسی قرار گرفت و با نتایج حاصل از شاخص UDI مقایسه گردید. مقدار پتانسیل حمل ماسه سالانهDPt) ) برای ایستگاه مورد نظر به دو روش استفاده از نرم افزار گلماسه­نما و روش کلاس­های سرعت فرایبرگرمحاسبه شد، که توسط نرم افزار 1184و با استفاده از روش دستی 17/755 واحد برداری به­دست آمد. همین­طور نقش تفکیک کلاس­های سرعت باد بر روی مقادیر عددی شاخص DPt بررسی و مقدار این شاخص برای فواصل یک ، دو و سه تایی به ترتیب 4/365، 9/533، 8/344 و به کمک رابطه موجود در راهنمای نرم افزار معادل 650 واحد برداری حاصل شد. بر اساس طبقه بندی فرایبرگر ودین قدرت فرسایش باد­ها در منطقه زیاد، بادها دو جهته وبا زاویه منفرجه هستند و هر دو باد غالب از جهت شمال غربی می­‌وزند. مورفولوژی تپه­های ماسه­ای منطقه که از نوع بارخانوئید است نیز حاصل چنین رژیم بادی است. با توجه به این­که مقادیر Dpt­های حاصل بیشتر از مقادیر در نظر گرفته شده در طبقه بندی فرایبرگر و دین است، بهتر است این طبقه­بندی اصلاح گردد.

کلیدواژه ها:

داده­های بادسنجی ، پتانسیل حمل ماسه ، شاخص UDI ، طبقه­بندی فرایبرگر ، نرم افزار گلباد و گلماسه نما