بررسی تاثیر برنامه حمایتی خانواده محور بر عوارض شیمی درمانی بیماران مبتلا به لوسمی

زمینه: لوسمی لنفوبلاستیک حاد از جمله سرطانهای سیستم خونساز است و بیماران مبتلا حتی قبل از انجام پیوند سلولهای خونساز نیازمند به انجام شیمی درمانی میباشند. شیمی درمانی انجام شده با عوارض متعددی همراه است و بیماران به منظور فائق آمدن بر این مشکلات نیازمند کمک و حمایت خانواده و سیستم درمانی میباشند. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر برنامه حمایتی خانواده محور بر عوارض شیمی درمانی بیماران مبتلا به لوسمی انجام گردید.روش: این مطالعه کارآزمایی بالینی غیر تصادفی میباشد. 66 بیمار مبتلا به لوسمی لنفوبلاستیک حاد به صورت در دسترس و مستمر وارد مطالعه شدند. به منظور اجرای برنامه آموزشی خانواده محور، در ابتدا درمان، مداخلات و مراقبتهای صورت گرفته برای بیماران تعیین گردیده ونیاز سنجی از بیمار و خانواده صورت گرفت. براین اساس محتوای آموزشی تهیه گردید و کتابچه و فیلم آموزشی متناسب با آن تهیه گشت و برای بیماران توضیح و نمایش داده شد. پس از آن تا 6 نوبت شیمی درمانی بیماران از طریق تماس تلفنی تحت مشاوره قرار گرفته و نکات آموزشی و حمایتی را دریافت می کردند. ابزار گردآوردی داده ها پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک بیماران و خانواده و نیز پرسشنامه بررسی تکرار، شدت و ناراحتی ناشی از عوارض شیمی درمانی بود. این پرسشنامه تا شش دوره و قبل از هر جلسه شیمی درمانی با سئوال از بیماران توسط پژوهشگر تکمیل میشد. این مراحل در گروه کنترل نیز به همین صورت انجام گرفت. با این تفاوت که گروه کنترل برنامه آموزشی خانواده محور را دریافت نمی کرد. دادهها با استفاده از آزمون آماری تی تست و کای دو تجزیه و تحلیل شد.یافته ها: یافته ها نشان داد که اختلاف آماری معنیداری بین گروه کنترل و مداخله در خصوص تکرار 9 عارضه شیمی درمانی شامل استفراغ پس از درمان، تنگی نفس، مشکلات پوستی، مشکلات دهان یا گلو، تغییر در اشتها، تغییر وزن، مشکلات چشمی و سردرد وجود داشت . شدت و ناراحتی ناشی از شیمی درمانی نیز در مورد نوزده عارضه شیمی درمانی، بین گروه کنترل و مداخله اختلاف داشت.بحث و نتیجه گیری: برنامه حمایتی خانواده محور بر تکرار، شدت و ناراحتی برخی از عوارض شیمی درمانی موثر است. مطالعات انجام شده که در آن برنامههای آموزشی و یا حمایتی جهت برطرف کردن عوارض شیمی درمانی به کار رفته شده بود نتایجی مشابه داشته و بر برخی از این عوارض موثر بودند. اگر چه عوارض شیمی درمانی می تواند متاثر از نوع دارو، دوز و دوره درمانی در هر یک از انواع مختلف سرطان باشد اما نتایج مطالعه نشان داد که کنترل این عوارض توسط برنامه حمایتی خانواده محور امکان پذیر می باشد. لذا این برنامه می تواند به عنوان راهکاری جهت کاهش شدت و ناراحتی ناشی از عوارض شیمی درمانی اجرا شود.