شیوه نامه درمان فعل و جمله و بررسی تاثیر آن بر تولید فعل بیماران دستور پریش فارسی زبان

زمینه و هدف: فعل با داشتن روابط نحوی-معنایی و ساختار گزارهای آن، نقشی مرکزی در تولید جمله بازی می کند و بر محتوای ارتباطی گفتار تاثیر بسزایی دارد. بیماران دستورپریش در تولید فعل با مشکلات زیادی رو به رو هستند. تا به حال، شیوه نامه های درمانی متعددی در مطالعات خارجی برای مواجهه با مشکلات بازیابی افعال در بیماران زبانپریش ایجاد شده اند. با توجه به کمبود این گونه شیوه نامه ها در زبان فارسی، در پژوهش حاضر به تدوین شیوه نامه درمانی فعل و جمله ( 1PVSP ) و بررسی تاثیر آن بر تولید فعل بیماران زبان پریش فارسی زبان پرداختیم. روش بررسی: در مرحله اول این مطالعه، جمع آوری، تالیف و بخش بندی PVSP صورت گرفت که شامل یک مطالعه توسعه ای بود. تعداد چهل فعل زبان فارسی که به لحاظ پارامترهای روانی- زبانی مانند بسامد وقوع، میزان آشنایی، سن اکتساب، تطابق نام، و میزان تصویر پذیری استاندارد شده بودند (یادگاریو همکاران، پروژه در حال اجرا، 1398 ) مورد استفاده قرار گرفت. با اطلاعات نحوی افعال بر اساس سامانه جست و جوی دادگان، جمله های شیوه نامه نگارش شد. پس از آن به بخشبندی، نگارش راهنما و نحوهاجرای شیوه نامه پرداختیم. روایی صوری و محتوایی این شیوهنامه با روش پنل کارشناسان بررسی شد. در مرحله دوم، از روش پژوهشی تک آزمودنی با طرح خط پایه مکرر بین آزمودنی ها استفاده شد. تعداد سه نفر شرکت کننده دستور پریش فارسی زبان هر کدام 20 جلسه درمان با شیوه نامه PVSP دریافت کردند. افعالی که در سه بار مواجهه، دو یا سه بار شکست در نامیدن نشان داده بود برای فرد انتخاب شد و به شکل تصادفی به دو گروه آموزشی و کنترل تخصیص یافت. تولید فعل شرکت کنندگان در سطح کلمه، جمله، و گفتار پیوسته در مرحله خط پایه و درمان اندازه گیری شد. تجزیه و تحلیل داده ها با رسم نمودارهای خطی برای آیتم های آموزشی و کنترل، و تحلیل اندازه اثر با d کوهن انجام شد. یافته ها: هر سه شرکت کننده در تولید فعل در سطح کلمه در محرک های آموزشی پیشرفت قابل توجهی نشان دادند ( از 3/ 3% به 88 % در شرکت کننده اول، از 17 / 1% به 6/ 27 % در شرکت کننده دوم و از 75 / 3% به 6/ 58 % در شرکت کننده سوم). تعمیم به محرک های کنترل نیز مشاهده شد ( از 10 % به 2/ 81 % در شرکت کننده اول، از 9/ 24 % به 98 / 52 % در شرکت کننده دوم و از 7/ 19 %به 89 / 60 % در شرکت کننده سوم). همچنین شرکت کنندگان، در تولید فعل در سطح جمله در افعال آموزشی پیشرفت کردند ( از %13/3 به 67 % در شرکت کننده اول، از 6/% 16 به 40 % در شرکت کننده دوم و از 7/ 5% به 57 % در شرکت کننده سوم). تعمیم به محرک های کنترل نیز ملاحظه شد ( از 20 % به 57 % در شرکت کننده اول، از 3/ 23 % به 5/ 43 % در شرکت کننده دوم و از 5% به 61 % در شرکت کننده سوم). نتایج در مرحله نگهداری و پیگیری نیز قابل توجه بود. اندازه گیری های قبل و پس از درمان، به ویژه در میانگین طول جمله در گفتار پیوسته تفاوت های قابل ملاحظه ای نشان داد ( از 1به 3/ 4 در شرکت کننده اول، از 5/ 3 به8 در شرکت کننده و از صفر به 2/ 5 در شرکت کننده سوم). نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان داد PVSP باعث بهبود قابل توجه بازیابی فعل در سطوح کلمه و جمله، و نیز سبب ارتقاء کیفیت و کمیت گفتار پیوسته در شرکت کنندگان دستور پریش فارسی زبان شده است.

کلیدواژه ها:

تولید فعل ، تولید جمله ، شیوه نامه درمان فعل و جمله ، زبان فارسی ، دستور پریشی