بازنمایی بن مایه آیینه در غزلیات حافظ

از جمله واژگان نمادین، برجسته و مضمون­ساز در شعر فارسی، بن‎مایه آیینه است. توجه به آیینه با ویژگی­های ظاهری و نمادین برخاسته از آن، کیفیت و چگونگی پیدایش این تصاویر و پیوند آن ها با برخی از گفتمان­ های معرفتی و اجتماعی هر دوره، همواره موردنظر شاعران، به خصوص سخن­ سرایان سبک عراقی، قرار گرفته است. هدف مقاله حاضر، تبیین بن مایه آیینه و تحلیل پیوندهای معنای آن با دل و درون صافی شخص، چهره معشوق و دیگر مصادیق آن ناظر به کارکردهای ظاهری، سمبلیک و اجتماعی آن در غزلیات حافظ است که از ر­هاورد واکاوی آیینه به­ عنوان نشانه ای معناآفرین و سپس به عنوان تصویری تکرا ر شونده و روایی (بن­مایه) بررسی شده است. نتایج پژوهش نشان می­دهد که در غزلیات حافظ، از میان کار کردهای آیینه، بیشترین بسامد در ارتباط با دل سالک است و شاعر ضمن پیروی از گفتمان، تصاویر و مفاهیم مربوط به بن­ مایه آیینه در سبک عراقی، خلاقیت های فرمی و معنایی، تصاویر و شگردهای بلاغی بدیع و حتی گفتمان­ های اجتماعی را بر آن افزوده است.

کلیدواژه ها:

بن مایه ، آیینه ، غزلیات حافظ ، دل عارف ، جام می