بررسی ویژگی های ژیومورفولوژیکی برخان های غرب دشت لوت شرق شهداد-دشت تکاب

وسعت زیادی از پهنه ی ایران را سطوح به نسبت هموار و کم ارتفاعی تشکیل میدهد که به دلیل ارتفاع اندک و سایر عوامل اقلیمی، از شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک برخورداراست. فقر پوشش گیاهی و همواری نسبی، موجب غلبه ی فرآیندهای کندوکاو و تراکم بادی در این مناطق شده است. این پژوهش سعی دارد که به بررسی ویژگی های ژیومورفولوژیکی برخانهای بخش غربی دشت بزرگ لوت، در شرق شهداد بپردازد. تحقیق از نوع توصیفی - تحلیلی مبتنی بر روش های آماری، کتابخانه ای و میدانی است. بدین صورت که ابتدا منطقه ی مورد مطالعه از روی عکسهای ماهواره ای و هوایی، شناسایی و سپس با سفر میدانی به منطقه، اقدام به اندازه گیری ویژگیهای مورفومتری 16 عدد از بر خان های منطقه و هم چنین نمونه برداری از 10 برخان (از هر برخان 7 نمونه) شد. پس از آن در آزمایشگاه، عملیات گرانولومتری بر روی نمونه ها انجام گردید و به تحلیل آماری ویژگی های مورفومتری برخانها پرداخته شد. نتایج تحلیل همبستگی پارامترهای مورفومتری نشان می-دهد که بیش تر پارامترها در سطح 99 درصد معناداری با یک دیگر قرار دارد، بدین معنا که تغییر در یک پارامتر، تغییر در دیگری را سبب میگردد. تحلیلهای آماری نشان میدهد که بیش ترین طول دامنه ی رو به باد برخانها، حدود 68 متر است که مربوط به برخان شماره ی 7 بوده و کمترین طول دامنه ی رو به باد 8,2 متر است که مربوط به برخان شماره ی 11 می باشد، هم چنین میانگین طول دامنه ی رو به باد کلیه ی برخان های مورد بررسی 31 ,19 متر است، علاوه بر این انحراف معیار طول دامنه ی رو به باد برخانهای مورد بررسی 15,39، واریانس 237,07، چولگی آنها 0,72 و کشیدگی آنها 0,78 میباشد، هم چنین میانگین طول بازوهای راست، بیش تر از بازوهای چپ است، و این نشان دهنده ی این موضوع بسیارمهم میباشد که بازوهای راست برخان های مورد مطالعه، بیش تر در معرض بادهای غالب منطقه قرار دارد و در نتیجه دارای طول بیش تری نسبت به بازوهای چپ است. میانگین پهنای مجموعه ی برخانها 40,6 متربوده و میانگین طول آنها 56,01 متر است. انحراف معیار پهنای برخان ها 19,37 و انحراف معیار طول 25,35 میباشد . واریانس پهنا 375,56 و واریانس طول 642,78 است. علاوه بر این میزان چولگی پهنا 0,93 و چولگی طول0,38 بوده و کشیدگی پهنا 1,76 و کشیدگی طول 0,41 میباشد. نتایج گرانولومتری نشان میدهد که بیشترین فراوانی نمونه ها، مربوط به ماسه های با اندازه ی 250 تا 500 میکرون 54,4) درصد) میباشد و نمونه ی 125 تا 250 در مقام دوم(36,64 درصد) و نمونه ی 63 تا 125 میکرون در مقام سوم 6,31) درصد) فراوانی قرار دارد.

کلیدواژه ها:

لوت ، برخان ، شهداد ، اشکال ماسه ای