اثر نوسان مادن -جولیان (MJO) بر تغییرات تبخیر و تعرق مرجع در مناطق جنوبی ایران

گاھی بی ھنجاری ھای متناوب فشار و الگوھای گردش جوی اثرات خود را بر موقعیتی فراتر از محل وقوع اولیه تحمیل می کنند. این گونه اغتشاش جوی به پیوند از دور معروف است. نوسانات مادن- جولیان (MJO) یک الگوی پیوند از دور و شکل غالب تغییرپذیری زیر فصل مناطق حاره و فوق حاره می باشد که در سامانه گردش جو- اقیانوس نقش مھمی را ایفا می کند. ثابت شده استکه این پدیده می تواند در مقیاس زمانی درون فصلی بر الگوھای میدان باد و بارش در منطقه جنوب غرب آسیا (ایران، افغانستان و پاکستان) تاثیر بگذارد. از آنجایی که تغییر اقلیم موجب تغییر متغیرھای ھواشناسی می شود، مقدار تبخیر و تعرق مرجع تغییر یافته و در حالت کلی نیاز آبی گیاه تغییر خواھد کرد. با توجه به مشکل کمبود آب در کشور و اھمیت تبخیر و تعرق در بخش کشاورزی، در این پژوھش اثر فازھای مختلف MJO بر تبخیر و تعرق مرجع در برخی از مناطق جنوبی کشور طی دوره ی آماری 1358 الی 1387 مورد ارزیابی قرار گرفت. در این تحقیق ابتدا مقادیر تبخیر و تعرق مرجع (ET0) برای ایستگاه ھای مورد مطالعه با استفاده از داده ھای ھواشناسی تحت نرم افزار REF-ET با روش پنمن مانتیث فایو– 56 محاسبھ شد. زوج آماری ET0 و MJO بر اساس تعریف ویلر و ھندون برای ھر ایستگاه در فازھا و ماه ھای مختلف تشکیل شد. با استفاده از ضرایب ھمبستگی پیرسون و اسپیرمن، رگرسیون خطی و روش گزینش پیش رونده، تاثیر شاخص MJO بر ET0 در ایستگاه ھا و فازھای ھشتگانه MJO مورد آزمون و بررسی قرار گرفت. نتایج حاکی از تاثیر معنی دار فازھای ھشت گانه MJO روی ET0 در ایستگاه ھای مورد مطالعه بود. بیشترین تعداد ھمبستگی معنی دار در ایستگاه بندرلنگه اتفاق افتاد. ھمچنین در فازھایی که ھسته فعال MJO از لحاظ مکانی در غرب ایران قرار داشت، تاثیرگذاری بیشتری روی تبخیر و تعرق ملاحظه شد. در این راستا فازھای 1 و 8 دارای بیشترین درصد ھمبستگی معنی دار با ET0 بودند. بیشترین تاثیر معنی دار در MJO روی ET0 ماه ژوییه و کمترین تاثیر در ماه مارس مشاھده شد.

کلیدواژه ها:

نوسانات مادن- جولیان ، تبخیر و تعرق مرجع ، RMM1 و RMM2 ، شاخص ویلر و هندون