بررسی تاثیرات خشکسالی های هواشناسی بر عملکرد دو محصول گندم و جو دیم (مطالعه موردی: استان خراسان رضوی)

پدیده خشکسالی صدمات قابل ملاحظه ای به بخش کشاورزی به خصوص عملکرد غلات دیم وارد می سازد. در این پژوھش تاثیر عوامل هوااشناختی خشکسالی در غالب نمایه ھای خشکسالی ھواشناسی بر عملکرد گندم و جو دیم و ھمزمانی آن ھا ارزیابی شد. داده های 19 ساله (1391-1373) ایستگاه ھای ھواشناسی استان خراسان رضوی شامل بارندگی، دما، ساعت آفتابی، تبخیر و رطوبت نسبی تھیه پردازش ھای لازم صورت گرفت . نمایه ھای استاندارد بارش، بارش استاندارد شده ، درصد از نرمال و نمایهدھک محاسبه شدند. ھمچنین عملکرد گندم و جو در سال ھای مذکور گردآوری و روابط آماری بین عملکرد و نمایه ھای خشکسالی به کمک آزمون ھای ھمبستگی رگرسیون تحلیل گردید. نتایج نشان داد در سال زراعی 79-78 در ایستگاه ھای مشھد، سرخس، سبزوار، گناباد، کاشمر، نیشابور، گلمکان، کمترین مقدار بارندگی ثبت شده و به دنبال آن خشکسالی ھواشناسی خیلی شدید و شدید اتفاق افتاده است. کمترین عملکرد گند جو دیم در طول دوره مطالعاتی، با انطباق زمانی کامل، در ھمان سال 79-78 ثبت شده است. در سال زراعی 87-86 در ایستگاه ھای تربت جام، قوچان، تربت حیدریه، کمترین مقدار بارندگی و به دنبال آن خشکسالی خیلی شدید و شدید اتفاق افتاده است ولی انطباق با عملکرد گندم و جو دیم نداشت. بر اساس ھمبستگی بین عملکرد گندم و جو دیم و پارامترھای ھواشناسی نقش بارندگی و رطوبت نسبی از سایر عوامل بیشتر بود. روابط رگرسیونی متغیرھای اقلیمی با عملکرد گندم و جو دیم در اغلب موارد معنی دار بود. نتایج نشانگر انطباق نسبی خشکسالی کشاورزی با نمایه ھای خشکسالی ھواشناسی بود ولی این انطباق در مناطق با بارش کم، ناچیز بوده است.

کلیدواژه ها:

بارندگی ، خشکسالی ، دیمکاری ، خراسان