ارزیابی کاربرد تلفیقی کودهای زیستی و شیمیایی بر عملکرد کمی و کیفی زنیان (Carum copticum L.) در کشت مخلوط نواری با شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L.)

به منظور ارزیابی کاربرد تلفیقی کودهای زیستی و شیمیایی بر عملکرد کمی و کیفی زنیان (Carum copticum L.) در کشت مخلوط با شنبلیله ،(Trigonella foenum-graecum L.)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه ای واقع در استان آذربایجان غربی- شهرستان نقده در سال زراعی 91-1390 به اجرا در آمد. تیمارهای آزمایش شامل سه سطح کود : 100% کود شیمیایی (NPK)؛ 50% کود شیمیایی + کود زیستی (فسفاته بارور 2 + ازتوباکتر)، عدم کاربرد کود (شاهد) و پنج الگوی کشت مخلوط نواری شامل 4 ردیف زنیان+2 ردیف شنبلیله، 8 ردیف زنیان + 4 ردیف شنبلیله، 12 ردیف زنیان + 6 ردیف شنبلیله و کشت خالص دو گیاه بود. صفات مورد مطالعه شامل ارتفاع بوته، تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، درصد اسانس و عملکرد اسانس بودند. نتایج نشان داد که الگوی کشت مخلوط بر کلیه صفات مورد بررسی زنیان به غیر از ارتفاع بوته تاثیر معنی دار (p≤0/01) داشت. بیشترین عملکرد دانه زنیان ( 757 کیلوگرم در هکتار) از تیمار 4 ردیف زنیان و 2 ردیف شنبلیله و کمترین مقدار آن (با 604 کیلوگرم در هکتار) از تیمار 12 ردیف زنیان و 6 ردیف شنبلیله به دست آمد. درصد اسانس در تمامی تیمارهای کشت مخلوط بالاتر از تیمار کشت خالص بود. اثر نوع کود نیز بر عملکرد و اجزای عملکرد زنیان به جز تعداد دانه در چتر زنیان معنیداری بود. بالاترین و کمترین مقدار عملکرد بذر و اسانس زنیان به ترتیب در تیمارهای تلفیقی و شاهد به دست آمد . در مجموع بیشترین LER از کشت مخلوط نواری با نسبت 4 ردیف زنیان + 2 ردیف شنبلیله با تیمار کود شیمیایی (1/97)، عدم کاربرد کود (1/95) و تیمار تلفیقی (1/89) به دست آمد . همچنین، کشت مخلوط نواری با نسبت 8 ردیف زنیان + 4 ردیف شنبلیله با تیمار تلفیقی (1/9) نیز LER بالاتری را نشان داد. با توجه به اهداف کشاورزی پایدار با هدف حذف یا کاهش قابل ملاحظه مصرف نهاده های شیمیایی، تیمار عدم کاربرد کود و کود دهی تلفیقی برایترکیب 4 ردیف زنیان + 2 ردیف شنبلیله و کوددهی تلفیقی برای ترکیب 8 ردیف زنیان + 4 ردیف شنبلیله مناسب و قابل توجیه است.

کلیدواژه ها:

اسانس ، کشاورزی پایدار ، گیاه دارویی ، نسبت برابری زمین