بازنمایی اشراقی هاله قدسی در نگارگری

یکی از راه ­های بیان حقایق هستی که کاربردی عمومی و قابل فهم برای عمومی افراد دارد، زبان رمز و سمبل است. یکی از این رموز، نور است. در سنت ایرانی پیش از اسلام، نور جایگاه ویژه ­ای در بین حکما و متالهین فهلوی داشته است. در سنت پس از اسلام  نیز همین توجه بوده است. چرا که خداوند نور آسمان و زمین معرفی می ­شود و سوره ­ای تحت عنوان نور آمده است. بر همین اساس است که سهروردی فلسفه اشراقی ­اش را بر اساس نور بنا می ­کند و سلسله انوار الهی از نور الانوار تا عالم غاسق را به نحو تشکیکی قرار می ­دهد. در چشم ­انداز اشراقی، فره به عنوان تایید و اشراق الهی به نحو تشکیکی در عالم مادی از نباتات تا انسان کامل را دربرمی­ گیرد. هنرمند ایرانی، چه پیش از اسلام و چه پس از آن،  از آن­جا که در این فضای اشراقی تنفس می­ کند، با این اندیشه آشنا است و در بیان هنری خود سعی در نشان دان آن دارد. یکی از بسترهای مناسب برای بیان اشراقات و فره الهی، نگارگری است که آن را  به صورت هاله نورانی در اطراف سر انسان ­ها یا قدسیان  تصویرگری می ­کردند. بیان هاله نورانی یا قرص خورشید، مورد پژوهش­ های مختلف قرار گرفته است، اما بیان اشراقی و سمبولیک آن کمتر مورد پژوهشی مستقل قرار گرفته است. سعی در این پژوهش، بیان اشراقی هاله قدسی در وهله نخست و در ادامه، بیان و تطبیق آن در  نگاره ­ها است.

کلیدواژه ها:

رمز ، فره ، هاله قدسی ، نگارگری ، انسان نورانی