مقامات و تنوع افراد انسان

فیلسوفان پیش از صدرا با تعریف انسان به عنوان حیوان ناطق، نطق را فصلحقیقی و کمال اول و ادراکات و فعالیت های ارادی بالفعل را کمال ثانی انسان می دانندکه عارض بر ماهیت نوعیه او می گردد؛ از این رو تعدد و تغایر افراد انسان از ناحیهکمالات ثانیه ای است که نفس انسانی در مسیر استکمال واجد آنها می شود.ملاصدرا با به میان کشیدن مساله ماده و صورت برای تعریف انسان، بر خلاففیلسوفان سلف، صورت انسانی را برزخی میان دو عالم جسمانیت و روحانیتدانسته و با مبنا قرار دادن استکمال تدریجی مبتنی بر حرکت جوهری، انسان راحقیقت ذو مراتبی می داند که به موازات استکمال وجودی اش ماهیات گوناگونیمی یابد و مراتب وجودی مختلفی را سپری می نماید. وی با استناد به آیات و روایات،تفاوت ذاتی نفوس انسانی را قطعی دانسته و شدیدا تاکید می نماید که هرگز بهترینو برگزیده ترین مردم نمی تواند در حقیقت نوعی، هم تراز بدترین و فرومایه ترین آنهاباشد؛ آن دو نه تنها در حالات، که در اصل ذات و ماهیت نوعیه نیز متفاوت ازیکدیگرند. پس از بررسی این دو نگرش کاملا متفاوت از یکدیگر که ناشی از تفاوت درمبانی و اصول است، علت تنوع و تفاوت ذاتی افراد انسانی و نیز رمز و راز مقاماتحاصل از این تنوع بیان می شود.

کلیدواژه ها:

افراد انسان ، تنوع ، تفاوت ، مقامات ، ملاصدرا