ملاک شناسی تعدد قوای نفس بر اساس نقد و تحلیل تطبیقی دیدگاه های ابن سینا، فخررازی و صدرالمتالهین

ارایه تعریفی روشن برای قوای نفس و برشماری کارکردهای هریک از قوا، نیازمند پاسخیپیشینی به مسیله امکان تعدد قوای نفس و ملاک تکثر یافتن هریک از آنها است. ابن سینا از اولین فیلسوفانی است که به تبیین جایگاه دقیق قوا در نفس پرداخته و ملاک تعدد قوا بر اساس تعدد جنسی نوعی افعال را بر مبنای قاعده الواحد ارایه داده است. فخررازی با نفی کبرو قاعده الواحد، ملاک ابن سینا را به چالش می کشد. او تعدد قوا را به تعدد آلات فروکاسته و براساس آن، نفس را به شکل مستقیم، فاعل و مدرک تمام افعال و ادراکات خود دانسته است. دراین میان، صدرالمتالهین راهی میانه را بر اساس مبانی نفس شناسی خود که مبتنی برهستی شناسی حکمت متعالیه است، ارایه می دهد. او نه کاملا همسان با ابن سینا گام برداشته استتا قوای نفس را فاعل و مدرک مستقیم معرفی کند، و نه سخنی همانند فخررازی در نفیواسطه گری قوا ارایه داده است؛ بلکه با نگاه تشکیکی به نفس، تحویلی نگری ابن سینا و فخررازیرا نقد کرده و با قرار دادن قوای متعدد نفس در سه مرتبه حس، خیال و عقل، به رغم اثباتواسطه گری قوا، نفس را نیز مستقیما مدرک و فاعل مباشر دانسته است.

کلیدواژه ها:

نفس ، قوای نفس ، ملاک تعدد قوا ، قاعده الواحد ، ادراک و افعال نفس