واکاوی نقش فرشته در نقاشی های معراج حضرت محمد(ص) در دوره های تیموری و صفوی

سال انتشار: 1398
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 1,586

فایل این مقاله در 16 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_ARJGAP-2-3_016

تاریخ نمایه سازی: 1 اردیبهشت 1399

چکیده مقاله:

             چکیده   فرشته مخلوقی آسمانی و موجودی نامریی بوده که همواره، ذهن آدمی را به خود مشغول کرده است؛ این موضوع در میان آثار هنرمندان دوره­های هنر اسلامی، همواره، مورد توجه بوده؛ به نحوی که در دو دوره مهم و هنردوست تیموری و صفوی، به این موضوع پرداخته و آن را در اشکال متنوع در نگاره ها دست مایه کار خود قرار داده­اند؛ آنچه این جا، به عنوان مساله، تامل هر پژوهشگری را به کار می­اندازد، وجوه تشابه و تمایز نقش فرشته در نگاره های معراج در دوره­های فوق و چگونگی تصویرسازی آن توسط هنرمندان است. آنچه معلوم بوده این که، ایشان، برای تصویرگری به مطالعه متن معراج پرداخته و ذهنیت کافی نسبت به روایت در خود ایجاد کرده­اند؛ اما وجه نامعلوم این که، در فرآیند کار خود تا چه حد، از میراث صورت گری دوره پیشین بهره برده و نیز اقتضائات دوره خویش را در آن دخالت داده­اند روش به کار رفته در این پژوهش، توصیفی و تطبیقی با انتخاب نمونه­های معراج­نامه میرحیدر، خاوران­نامه و خمسه نظامی برای دوره تیموری و خمسه طهماسبی، هفت اورنگ جامی و حبیب السیر برای دوره صفوی با تاکید بر عنصر تصویری فرشته است. نتایج حاصل از مطالعه در موضوع تحقیق را می­توان در سه بعد مرتبه، ظاهر و کیفیت ظهور دنبال کرد. چه، آن که نخست، با مراتب مقرب و سایر فرشتگان با عملکرد راهنمایی و همراهی و خوش­آمدگویی و نظیر آن مواجهیم؛ دوم، با ظاهری متنوع از شکل، رنگ، پیکره­نگاری و چهره­پردازی که در عصر تیموری متمایل به وجه ساده­تر و در عصر صفوی با دقت بیش تر در حجم­ها و سایه­ها روبه رو هستیم؛ و سوم، کیفیت حضور ایشان در ترکیب­بندی که به مدد قرارگیری پیکره­ها و یا خطوط نگاه­ها و هادی در هر دو عصر تمایل به شکل منحنی از نوع حلزونی و کهکشانی مشهود است.      

کلیدواژه ها:

نویسندگان

اعظم محسنی تفتی

کارشناسی ارشد تصویرسازی، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران، نویسنده مسئول.

علیرضا کریمی

مربی گروه نقاشی، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • آژند، یعقوب(1387). مکتب نگارگری هرات، تهران: فرهنگستان هنر. ...
  • اسماعیل پور، ابوالقاسم(1374). اسطوره آفرینش درآیین مانی، تهران: فکر روز. ...
  • اخوانی، سعید و محمودی، فتانه(1397). واکاوی لایه های معنایی در ...
  • بختیاری منش، فلورا(1387). بررسی نقش پرنده در هنر بین النهرین، ...
  • پاکباز، روئین(1389). دایره المعارف هنر، تهران: فرهنگ معاصر. ...
  • تهرانی، رضا(1389). بررسی تطبیقی عناصر ساختاری در معراج نامه احمد ...
  • جعفری، زهره(1382). بررسی سیر تحول نقش فرشته در نگارگری دوران ...
  • حسینی، مهدی و گرشاسبی فخر، محمدرضا(1389). بررسی نماد براق در ...
  • خداداد، زهرا و اسدی، مرتضی(1389). بررسی نقاشی های معراج پیامبر(ص) ...
  • خوش نظر، سیدرحیم و علیخانی، بابک(1386).  نور و هنر زرتشتی، ...
  • رجالی تهرانی، علی رضا(1376). فرشتگان تحقیقی قرآنی، روایی و عقلی، ...
  • رومی، سیما(1390). بررسی نماد شناختی اعداد سه، هفت و نوزده ...
  • سگای، ماری رز(1385). معراج نامه: سفر معجزه آسای پیامبر اسلام ...
  • شاهکارهای نگارگری ایران(1384). موزه هنرهای معاصر، تهران: موسسه توسعه هنرهای ...
  • شایسته فر، مهناز وکیایی، تاجی(1384). بررسی نمادهای نور و فرشته ...
  • شایسته فر، مهناز(1388). حضور نمادین پیامبر در معراج نامه شاهرخی، ...
  • شعیبی، شیوا(1381). بررسی داستان مذهبی (معراج نامه)، کارشناسی ارشد، تهران: ...
  • شین دشتگل، هلنا(1391). معراج نگاری نسخه های خطی تا نقاشی ...
  • صفرزاده، نغمه و احمدی، بهرام(1393). بررسی تصویر فرشتگان در نقاشی ...
  • قزوینی، شمسی و شاد قزوینی، پریسا(1385). معراج نامه نگین درخشان ...
  • کامرانی، بهنام(1385). تبارشناسی فرشته در نقاشی ایران، کتاب ماه و ...
  • کریمی، علیرضا(1390). مطالعه تطبیقی نقوش معراج نامه شاهرخی (میرحیدر) و ...
  • گری، جان(1378). اساطیر خاور نزدیک(بین النهرین)، ترجمه باجلان فرخی، تهران: ...
  • ملکی، توکا(1387). فرشتگان نقاشی، کتاب ماه هنر، شماره 120، 86-92. ...
  • وکیلی، هادی و لعل شاطری، مصطفی(1394). بررسی میزان انطباق تصویر ...
  • یاحقی، محمد جعفر(1375). فرهنگ اساطیر، تهران: سروش. ...
  • Akhavani, S., Mahmoudi, F. (2018). Interpretation of Khavaran Nameh’s Paintings: ...
  • Azhand,Y. (2008). Herat School Painting, Tehran: Iranian Academy of the ...
  • Bakhtiari Manesh, F. (2008). Investigating the Role of the Bird ...
  • Esmailpour, A. (1995). The Myth of Creation in the Mani ...
  • Gray, J. (1999). Near Eastern Mythology, Translated by Bajelan Farrokhi, ...
  • Hosseini,M. and Garshasbi Fakhr,M. (2010). Examination of Buraq Symbol in ...
  • Jafary, Z. (2003). Examination of the Evolution of the Angel’s ...
  • Kamrani, B. (2006). Angelic Genealogy in Iranian Painting, Ketabe Mah ...
  • Karimi, A. (2012). A Comparative Study of the Ascension of A ...
  • Khodadad, Z. & Asadi, M. (2010). Studying the Ascension Paintings ...
  • Khosh Nazar, R. & Alikhani, B. (2007). Zoroastrian Light and ...
  • Maleki, T. (2008). Angels of Iran Painting, Ketabe Mah (Honar), ...
  • Masterpieces of Iranian Painting (2005). Museum of Contemporary Art Tehran: ...
  • Pakbaz, R. (2010). Encyclopedia of Art, Tehran: Farhan Moaser (Text ...
  • Qazvini, Sh. & Shad Ghazvini, P. Mirajname the Brilliant Diamond ...
  • Rejali Tehrani, A. (1997). Angels (Quranic, Narrative and Intellectual Research), ...
  • Rumi, S. (2011).  A Symbolic Study of the Numbers 3, ...
  • Safarzadeh, N., Ahmadi, B. (2014). Exploring the Image of Angels ...
  • Saguy, M. R. (2006). The Ascension: The Miraculous Journey of ...
  • Shane Dashtgol, H. (2012). Ascension of Manuscripts to Popular Paintings ...
  • Shayestehfar, M. & Kiaei, T. (2005). A Study of the ...
  • Shayestehfar. M. (2009).The Symbolic Presence of the Prophet in the ...
  • Shoeibi, Sh. (2002). Investigation the Religious Story (Letter of Ascension), ...
  • Tehrani, R. (2010). Comparative Study of Structural Elements in the ...
  • Vakili H, L’alshateri M. (2015), Investigating the Conformity of the ...
  • Yahaghi, M. J. (1996). Mythology Lexicon, Tehran: Soroush Publishing (Text ...
  • URL1. https://www.bridgemanimages.com ...
  • URL2. https://www.pinterest.com/pin ...
  • نمایش کامل مراجع