شاهنامه بزرگ، سندی بر گفتمان ایرانی گرایی ایلخانان

به زعم بسیاری از محققین، نگارش شاهنامه بزرگ ایلخانی یکی از رو شهایی بوده که ایلخانان با هدف مشروعیت بخشی بهحکومت خود از طریق برقراری پیوند میان ایلخانان و شاهان اساطیری ایران در نگارخانه های دربار از تولید آن حمایت کردند.● هدفچگونگی بازتاب و نحوه بیان قدرت و مشروعیت در نگاره های شاهنامه بزرگ ایلخانی.● روشتحقیق به شیوه کتابخانه ای و تحلیل موردی برخی از نگاره های مهم انجام پذیرفته است.● بیان مسیلهپژوهش حاضر در صدد آن است تا بررسی کند که چگونه مشروعیت ایلخانان در نگاره های شاهنامه بزرگ ایلخانی بازتابیافته و به پیوند آنان با فرهنگ ایرانی کمک کرده و به چه نحو در نگاره ها به نمایش درآمده است.● نتیجه گیرینتایج حاکی از آن است که بر خلاف گفتمان اولیه مغولان که مبتنی بر یاسای چنگیز و با ورود چنگیز و فتوحات اولیه او برپایه وحشت و ارعاب بنا شده بود، در دومین حمله مغولان که به فتح سراسری و تشکیل حکومت ایلخانی توسط هولاکوخانمنجر شد، به گفتمان تسلط و اقتدار بدل شد و در نهایت در اواخر دوره ایلخانی و با مسلما نشدن سه حاکم آخر ایلخان،حاکمان در برابر فرهنگ ایرانی نرمش و انعطاف نشان داده و زمینه های ایران یگرایی را فراهم کردند. مغولان از شاهنامه درراستای جایگزینی خود با شاهان اساطیری ایران بهره گرفته و به انتخابی گزینشی از صحنه نگاری شاهنامه روی آوردند؛ البتهنه در راستای انطباق با نقاط عطف داستانی شاهنامه، آ نگونه که در دیگر نسخ دیده می شود، بلکه در رابطه با صحنه هاییکه در آن با توازی میان صفات شاهان ایرانی و ایلخانان و جایگزینی بصری خود و آنان قادر بوده تا توازی منطقی میان آنانو شاخصه های مشروعیت حکومت ایرانی را فراهم سازند تا راهی برای کسب مشروعیت و پذیرش هویت ایرانی برای خود بهوجود آورند. امری که نشانگر قرارگیری شاهانه بزرگ در بطن گفتمان مشروعیت خواهی ایلخانی در راستای ایران یگرایی بهمنظور کاهش فاصله با جامعه ایرانی بوده است.

کلیدواژه ها:

شاهنامه بزرگ ، ایران یگرایی مغولان ، نگارگری ایران ، مشروعیت ، هنر ایلخانی