ارزیابی اثرگذاری عوامل انسان پدید بر بحران دریاچه ارومیه با استفاده از داده های ماهواره ای و تحلیل مکانی

در راستای مدیریت حیات اکولوژیک دریاچه­ها ، پردازش داده های ماهواره ای و استفاده از روش های مختلف تحلیل مکانی، اطلاعات ارزشمندی جهت انجام یک پایش جامع به دست می دهند. بنابر این در مطالعات منابع آبی حوضه های آبریز مختلف جهان، اطلاعات زمانی- مکانی تحلیل شده مربوط به دریاچه های آن حوزه، از جمله مجهولات اساسی قلمداد می شوند. این در حالی است که به دلایل مختلفی، تعداد بیشماری از دریاچه های کوچک و تالاب های حیاتی جهان فاقد اطلاعات دقیقی از تغییرات مکانی هستند. دریاچه ارومیه نیز به عنوان یکی از مهم­ترین زیستگاه­های آبی کشور، طی سال های اخیر به دلیل عوامل مختلفی نظیر شرایط اقلیمی، عملکرد انسانی و نبود رویکرد مدیریت جامع در حوضه آبریز خود تغییرات شدیدی را تجربه نموده است. از این رو، ارزیابی شرایط حاضر دریاچه و بررسی تغییراتی که در دهه های مختلف روی شرایط اقلیمی آن اتفاق افتاده از اهمیت به سزایی برخوردار است. در این مطالعه، با استفاده از تصاویر ماهواره ای و به کمک علم سنجش از دور و همچنین عملیات میدانی، تغییرات پارامترهای مهمی نظیر دمای سطح آب، شوره زارها و پوشش گیاهی دریاچه مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که طی یک دوره 17 ساله مساحت پیکره آبی دریاچه به نصف کاهش یافته و از طرفی با افزایش مساحت زیر کشت حوضه آبریز آن و با توجه به کاهش نسبی بارش در سال های اخیر، با سرعت چشمگیری بر وسعت شوره زارها افزوده گشته است. همچنین در طول بازه زمانی مورد مطالعه، دمای کل سطح آبی دریاچه ارومیه چه در فصول گرم و چه در فصول سرد سال با افزایش نسبی همراه بوده است. در نهایت هدف اصلی از این مطالعه، انجام پایشی نظارت شده در راستای ارزیابی و بررسی بحران دریاچه ارومیه با در نظر گرفتن عوامل انسانی نظیر تاثیرات بخش کشاورزی و احداث پل میان گذر می باشد. همچنین دستیابی به یک پایگاه اطلاعات مکانی جامع جهت تعیین اثرگذاری هر یک از این پارامترها بر بحران خشک شدن دریاچه ارومیه از دیگر اهداف این تحقیق می­باشد. این نتایج به صورت کمی و به طور قطعی اثبات می­نمایند که مجموعه عوامل انسانی، مسبب اصلی بحران خشک شدن دریاچه می باشند.

کلیدواژه ها:

دریاچه ارومیه ، داده های ماهواره ای ، تحلیل مکانی ، عوامل انسانی