ارزیابى آسیب پذیرى ناشى از خطر وقوع زلزله در تهران و گستره اطراف آن

زمینه و هدف: استان تهران و گستره اطراف آن به دلیل وجود گسل هاى اصلى، گسترش شهرها به سوى گسل هاى پاى کوهى و عدم رعایت اصول مهندسى زلزله در ساخت و ساز بناها و ساختمان ها، در صورت بروز زلزله خسارات زیادى وارد خواهد شد؛ بنابراین، ضرورت ارزیابى آسیب پذیرى ناشى از رخداد زلزله لازم است. هدف از پژوهش حاضر ارزیابى آسیب پذیرى ناشى از رخداد زلزله در تهران و گستره اطراف آن است. روش: در این راستا از شاخص هاى آسیب پذیر مانند بزرگى زلزله، فاصله از گسل ها، زمین شناسى، کاربرى زمین، تراکم جمعیت شهرى، تراکم جمعیت روستایى، تراکم راه ها، ارتفاع و شیب در قالب مدل فازى استفاده شد و نقشه پهنه بندى آسیب پذیرى ناشى از زلزله براى تهران و گستره اطراف آن به دست آمد. یافت هها: نتایج نشان داد که در حدود 20 درصد 18/64 درصد و 61/29 درصد به ترتیب در پهنه هاى با شدت آسیب پذیرى بسیار زیاد و زیاد، متوسط و کم و بسیار کم قرارگرفته است. پهنه هاى با آسیب پذیرى بالا در نواحى پاى کوهى و کوهستانى و کنار گسل هاى فعال واقع شده اند. همچنین این پهنه هاى آسیب پذیر در نقاطى قرارگرفت هاند که طى تاریخ زلزله هاى بزرگ و مخربى را متحمل شد هاند. لذا در صورت رخداد مجدد زلزله هاى با بزرگى 6 ریشتر و بیشتر، احتمال آسیب هاى شدید مى رود. نتیجه گیرى: با توجه به آسیب پذیرى بالا باید از توسعه شهر و ساخت وسازهاى غیراصولى به سمت نواحى حاشیه اى و کوهستانى جلوگیرى کرد. همچنین احداث بناهاى ضد زلزله و بازسازى بناهاى ساخته شده با در نظر گرفتن ملاحظات اجتماعى، اقتصادى و فرهنگى توصیه مى شود. نقشه هاى پهنه بندى آسیب پذیرى ناشى از زلزله م ىتواند مورد استفاده مدیران و برنامه ریزان شهرى براى جلوگیرى از آسیب پذیرى یا به حداقل رساندن آسیب پذیرى ناشى از زلزله به عمل آید.

کلیدواژه ها:

مخاطرات زلزله ، عوامل موثر ، آسیب پذیرى ، پهنه بندى ، مدل فازى