تشکیل و تحول خاک های متشکله بر روی رسوبات کواترنر در بخشی از دشت ارومیه

رسوبات کواترنر بخش عمده عرصه های کشاورزی و منابع طبیعی منطقه ارومیه را به خود اختصاص داده اند. به منظور بهره برداری بهینه و پایدار از این اراضی، چگونگی تشکیل، شناخت خصوصیات فیزیکوشیمیایی و کانی شناسی این خاک ها ضروری است. در این مطالعه 8 خاکرخ در خاک های متشکله بر رسوبات کواترنر منطقه ارومیه مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که این خاک ها به علت فرایندهای متوالی فرسایش ورسوب گذاری دارای ضخامت و تحول کمی می باشند. توالی فرایندهای فرسایش-رسوب گذاری و خاکسازی در دوره های مختلف منجر به تشکیل توالی افق های کلسیک و لایه های رسوبی در اعماق زیاد این خاکرخ ها شده است و این افق های مدفون احتمالا بیانگر تغییرات اقلیمی در طول کواترنر هستند که در خلال نوسانات اقلیمی در دوره های مرطوب، انحلال و جابجایی کربنات و در دوره های خشکی، رسوب و تجمع کربنات رخ داده است. نتایج کانی شناسی رس نشان داد که کانی های غالب منطقه مورد مطالعه عمدتا شامل، اسمکتایت، کائولینایت، ایلایت، کلرایت و ورمی کولایت می باشند. ایلایت، کلرایت و کائولینایت عمدتا منشا موروثی و ورمی کولایت منشا پدوژنیک داشت. همچنین کانی اسمکتایت دارای هر سه منشا، موروثی، نوتشکیلی و تغییر شکل بود و فراوانی آن با عمق افزایش یافت. منشا اسمکتایت در افق های مدفون به تغییر شکل ایلایت نسبت داده شد و با توجه به لزوم شرایط رطوبتی نسبتا زیاد برای هوازدگی ایلایت، وقوع این فرایند به اقلیم مرطوب تر گذشته نسبت داده شد. بنابراین نتایج بدست آمده از این تحقیق می تواند راهنمایی برای شناسایی تغییرات اقلیمی وقوع یافته در منطقه مورد مطالعه باشد.

کلیدواژه ها:

کواترنر ، کانی شناسی ، تغییر اقلیم ، دشت ارومیه