پراکنش قارچ Polymyxa betae ناقل ویروس ریشه گنابی چغندرقند در استان های اصفهان، آذربایجان غربی و خراسان رضوی

قارچ Polymyxa betae ناقل ویروس عامل بیماری ریشه گنابی چغندرقند (Beet rhizomania) می باشد. این قارچ خاکزی بصورت انگل اجباری روی ریشه های چغندرقند و دیگر گیاهان خانواده Chenopodiaceae زندگی می کند و با تولید اسپورهای مقاوم (Cystosori) قادر است سالها در خاک بصورت غیرفعال باقی مانده و به راحتی توسط خاک، اندام آلوده گیاهی و ماشین آلات کشاورزی انتقال یابد. نظر به اهمیت این بیماری در زراعت چغندرقند، مطالعاتی روی پراکندگی قارچ قانل طی سال های 82-1381 در استان اصفهان، خراسان و آذربایجان غربی انجام شد. نمونه های خاک جمع آوری شده از مزارع چغندرقند با حجم مساوی از ماسه استریل مخلوط و بذر چغندرقند رقم حساس CV-P22 در آنها کشت شد. هشت هفته بعد، برای تعیین میزان آلودگی بوته ها به قارچ P. betae ریشه های چغندرقند پس از شستشو در آب روان، در محلول اسید فوشین در لاکتوفنل رنگ آمیزی و توسط میکروسکوپ نوری مطالعه شد. نتایج بررسی 289 نمونه خاک مزارع پغندرقند اصفهان نشان داد که بیشترین آلودگی مربوط به قلعه اسلام آباد با 45/7 درصد نمونه آلوده بود. همچنین از تعداد 352 نمونه خاک مزارع چغندرقند آذربایجان غربی تعداد 79 نمونه آلوده به قارچ بود. حداکثر آلودگی در منطقه چغندرکاری، قره ضیاء الدین با 31/8 درصد تعیین شد. با نمونه برداری از 23 منطقه در استان خراسان مشخص گردید که آلودگی قارچ P.betae در نواحی شمالی شدیدتر است. در مناطق چناران، تربت جام، شیروان، قوچان، فریمان و سبزوار بیش از 50 درصد نمونه ها، آلودگی به قارچ را نشان دادند. مشاهدات میکروسکوپی نشان دهنده پتانسیل بالای این قارچ در آلوده نمودن ریشه های ظریف چغندرقند در گلخانه بود به طوریکه میزان اسپور مقاوم در هر گرم ریشه بیش از 480 عدد شمارش شد. با توجه به گسترش وسیع این قارچ در خاک های بررسی شده، انتشار ویروس عامل بیماری ریشه گنابی در کلیه مناطق چغندرکاری استان اصفهان، آذربایجان غربی و شمال استان خراسان رضوی اجتناب ناپذیر می باشد.

کلیدواژه ها:

، Polymyxa betae ، ریشه گنابی چغندرقند ، مناطق آلوده و غیرآلوده