دو جریان اخباریه و سلفیه در مواجهه با عقلانیت تشریعی

تاریخ فقه اسلامی شاهد شکل گیری دو جریان به ظاهرهم سو و مشابه - هر چند در دو مقطع زمانی و با جلوه های متفاوت بوده است. یک جریان، جنبش اخباریه در مکتب امامیه است که با رویکردی تازه در باب شریعت ورزی، ضمن نفی اجتهاد،عقل را در رسیدن به احکام شرعی، ناتوان می شمارد. جریان دوم سلفیه است که در میان اهل سنت، اگر چه در اساس یک جریان اعتقادی است و صرفا یک حرکت فقهی نیست، اما در عرصه فقه و شریعت نیز نگاههای ویژه ای داردکه تاحدود زیادی مشابه دیدگاه های اخباریه است. ژرف اندیشی در آموزه ها، رویکردهای کلان و متدولوژی این دو جریان مهم اصول گرا، وجود مشکلات ها و احیانا تاثیر و تاثرهایی را میان آنها آشکار می سازد. مواجهه این دو جریان با فرآیند اجتهاد، نفی عقلانیت در ساحت احکام، غیرموجه دانستن استدلال ها و براهین عقلی در فهم شریعت و تکیه ی کامل بر روایات، از مهم ترین مواردی است که میان آن دو به نوعی همگن و متجانس می نماید. در این پژوهش، تلاش شده است تا گوشه هایی از مشابهت هایی این دو جریان، به ویژه در نوع نگاهی که به عقل دارند، مورد تامل و بررسی قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

اخباریه ، سلفیه ، اصول گرایی ، اجتهاد ، عقل ، فقه ، شریعت ، احکام