استقلال دختر در ازدواج و آراء مربوط به آن

مساله استمرار ولایت پدر و جد پدری بر دختر باکره رشیده در امر ازدواج از مسایلی است که به علت کثرت روایات موجود از عصر ایمه مورد توجه اصحاب بوده است و فقهای متقدم در کتابهای حدیثی و فقهی آن را مورد بحث قرار دادهاند. با تتبع تاریخی آثار مزبور در مییابیم که فقهای امامیه علیرغم اتفاقنظر بر ولایت پدر یا جد پدری بر صغیره یا باکره غیررشیده، در استمرار ولایت پدر و جد پدری بر دختر باکره بالغه رشیده اختلاف نظر دارند. مجموع اقوال ایشان را میتوان در پنج قول جمعبندی نمود. منشا اختلاف فقها، تکثر و تنوع روایات است. از میان اقوال پنجگانه، قول استقلال باکره بالغه رشیده در امر ازدواج را بسیاری از فقهای امامیه از متقدمان و متاخران اختیار نمودهاند؛ با این حال، قانون مدنی اخذ اجازه از پدر یا جد پدری را در امر ازدواج ضرورری دانسته است. بهنظر میرسد روش قانونگذار در اغلب موارد بر تبعیت از قول غالب فقهای امامیه است و اخذ اجازه ولی را باید مبتنی بر حفظ مصالح دختر دانست. لذا ضروری دانستن اخذ اجازه از پدر یا جد پدری لزوما به معنای پذیرش قول استمرار ولایت پدر یا جد پدری نیست. بلکه مصالح و ضرورتهای اجتماعی قانونگذار را واداشته است تا آن را اعتبار نماید. برخی از فقیهان نیز به جهت رعایت احتیاط، تحصیل اجازه پدر یا جد پدری را مطلوب دانستهاند. با همه این اصول، شناسایی سن رشد برای ازدواج دختر با اراده مستقل خود از ناحیه قانونگذار با توجه به اغلب موارد رشد دختران امری ضروری و اجتنابناپذیر است. در مقاله حاضر، مسایل فوق و جایگاه قول استقلال باکره رشیده در امر ازدواج با استناد به فقه امامیه و حقوق ایران بررسی میگردد.

کلیدواژه ها:

ولایت ، باکره ، بالغه ، رشیده ، نکاح ، فقه امامیه ، حقوق ایران