شناسایی مهم ترین عوامل موثر بر فرسایش شیاری در واحدهای تپه ماخوری جنوب غرب شهرستان مشهد

فرسایش شیاری که در نتیجه تمرکز رواناب در روی دامنه به وجود می آید، یکی از انواع فرسایش های آبی است. این نوع فرسایش به عنوان آغازین مرحله فرسایش های درون آبراهه ای در مراتع محسوب می شود. به همین دلیل، شناخت عوامل موثر بر آن از اولویت بالایی برخوردار است. یکی از عوامل تخریب خاک در دامنه های تپه ماهوری منطقه احمدآباد مشهد (واقع در جنوب غربی شهرستان مشهد)، فرسایش شیاری است که شناخت عوامل موثر بر این نوع فرسایش، کاملا ضروری است. بنابراین با استقرار ترانسکت های 50 متری در هر یک از طول های مختلف دامنه، پارامترهای موثر در شکل گیری شیارها شامل تاج پوشش گیاهی، پوشش سطح زمین، سنگریزه سطحی، بافت خاک (شن، سیلت و رس موجود در خاک)، شیب و اثر مشترک طول شیب و مقدار شیب اندازه گیری شدند. در نهایت با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون در سطح معنی داری 5% به کمک نرم افزار مینی تب، ارتباط این عوامل با فراوانی شیارها در واحد طول مورد بررسی قرارگرفت. هر یک از پارامترهای درصد پوشش سطح زمین، درصد تاج پوشش گیاهی، درصد سنگریزه سطح زمین و میزان رس موجود در خاک با پارامتر فراوانی شیار در واحد طول، همبستگی منفی و معنی داری نشان دادند. طول شیب و مقدار شیب ارتباط معنی داری با فراوانی شیارها در واحد طول نشان ندادند، اما اثر مشترک آنها به صورت مثبت، همبستگی معنی داری (14/0) با فراوانی شیارها در واحد طول نشان داد. فراوانی شیارها در واحد طول با پوشش سطح زمین بیشترین ضریب همبستگی را دارا بود (3/0-). بنابراین مدیریت پوشش گیاهی و همچنین مدیریت مرتع اولین گام در جهت کاهش پتانسیل خاک منطقه نسبت به فرسایش می باشد.

کلیدواژه ها:

فرسایش شیاری ، مرتع ، پوشش سطح زمین ، طول شیب ، بافت خاک