واکاوی و شناسایی تغییرات مکانی پهنه های گرم و سرد دمایی ایران طی دوره های مختلف

هدف از این مطالعه، شناسایی پهنه های گرم و سرد دمایی و تغییرات آنها طی دوره های مختلف است. برای این منظور آمار دمای روزانه برای 238 ایستگاه سینوپتیک طی دوره آمار 1341 تا 1390 از سازمان هواشناسی کشور استخراج گردیده است. برای شناسایی پهنه های دمایی سرد و گرم دوره آماری را به پنج دوره مساوی تقسیم کرده ایم و سپس با استفاده از روش های آماری چند متغیره تحلیل خوشه ای و به منظور اعتبارسنجی پهنه های سرد و گرم دمایی از شاخص های نظیر، شاخص اعتبار سنجی دیویس - بولدین (Davies–Bouldin index)، شاخص سیلهوتی (Silhouette Index) و تحلیل ممیزی استفاده شده است. نتایج حاصل از این مطالعه بیانگر این است که پهنه های گرمای دمایی ایران به سمت دوره های اخیر علاوه بر اینکه به لحاظ گستره مکانی به سمت عرض های بالاتر (به سمت عرض های شمالی و تقریبا 3/2 درصد) کشیده شده است نسبت به دوره های اخیر 1/3 درجه سانتی گراد افزایش داشته است. در حالی که پهنه های دمایی سرد ایران به سمت دوره های اخیر علاوه بر اینکه از وسعت مکانی آنها کاسته شده است مقدار دمای آنها هم افزایش قابل محسوسی داشته است به طوری که میانگین پهنه های سرد دمایی ایران در دوره اول (1341-1350) با گستره 26/4 درصد دارای دمایی 12/7 درجه سانتی گراد بوده است که در دوره پنجم (1381-1390) این گستره به 25/8 و دمای 13/4 درجه سانتی گراد رسیده است که بیانگر افزایش 0/7 درجه سانتی گراد دمای پهنه های سرد می باشد. نتایج به دست آمده از شاخص های اعتبار سنجی دیویس-بولدین، شاخص سیلهوتی و تحلیل ممیزی آمده نشان داد که به طورکلی پهنه های سرد و گرما ایران بالای 98 درصد در گروه مربوط به خود قرار داشتند.

کلیدواژه ها:

خوشه بندی ، شاخص اعتبار سنجی دیویس - بولادین (DBI) ، شاخص سیلهوتی (SI) ، تحلیل ممیزی ، دما