بررسی اثر جاده سازی بر وقوع زمین لغزش های سطحی با استفاده از مدل پایداری دامنه ها (مطالعه مورد: حوضه آبخیز کلات)

ناپایداری شیب در اراضی کوهستانی پر شیب، مشکل اصلی مدیران اراضی د ر سرتاسر جهان است که موجبخسارت های مالی و جانی در جاده ها می شود. مطالعه ویژگی های این دامنه ها و تحلیل پایدا ری آنها در شناسایی وشناخت کامل تر نقش آنها در پدیده زمین لغزش از راه های ارزیابی خطر این پدیده در حوضه های آبخیز است. هدف ازاین پژوهش، بررسی نقش جاده سازی در وقوع لغزش های سطحی در دامنه های طبیعی با استفاده از مدل پایداری دامنهاست. در این پژوهش ابتدا هفت دامنه لغزشی مشرف به جاده تعیین ش د، سپس تمامی پارامترهای مدل تحلیلپایداری شیب که شامل: (c(s: چسبندگی خاک (c(r: چسبندگی ریشه، φ: زاویه اصطکاک داخلی خاک، γd: چگالی خاک و (γ(w: چگالی مرطوب خاک است، با مطالعات میدانی، نمونه برداری از خاک و تجزیه و تحلیل توپوگرافی دامنه ها استخراج و برای تعیین ضریب پایداری (FS) دامنه ها، این پارامترها در مدل تحلیل پایداری شیب وارد و میزان (FS) برای هردامنه مشخص شد. نتایج این پژوهش نشان داد که مدل تحلیل پایداری دامنه در تعیین عدم پایداری در دامنه هایی کهتحت تأثیر جادهسازی دچار لغزش می شوند، کارایی خوبی دارد، زیرا در دامنه های لغزشی، میزان ضریب پایداری کمتراز یک به دست آمده است. همچنین جاده سازی در دامنه هایی با شیب تندتر (بیش از 17 درجه) باعث کاهش پایداریدامنه ها می شود. با استفاده از این مدل می توان دامنه های ناپایدار را شناسایی و نوع عملیات حفاظتی را برای افزایشضریب پایداری مشخص کرد؛ به طوری که عملیات میخ کوبی در دامنه 5، با موقعیت جغرافیای 37 درجه و 5 دقیقه و 3 ثانیه عرض شمالی و 59 درجه و 40 دقیقه و 27 ثانیه طول شرقی باعث افزایش ضریب پایداری از مقدار 0/67 به 2/75 و عملیات تراس بندی بر دامنه ی شماره 4، با مختصات جغرافیایی 36 درجه و 59 دقیقه و 31 ثانیه عرض شمالی و 59 درجه و 41 دقیقه و 56 ثانیه طول شرقی باعث افزایش ضریب پایداری از مقدار 1/10 به 1/93 شد. که در نهایت می توان مناسبت ترین و بهترین روش را برای انجام عملیات حفاظتی مشخص کرد.

کلیدواژه ها:

تحلیل پایداری دامنه ، ضریب پایداری ، جاده سازی ، حوضه آبخیز کلات