بررسی کارکرد اقتصادی بنیاد پهلوی

محمدرضاشاه پهلوی در سال 1337ش بنیاد پهلوی را تاسیس کرد. این بنیاد در مدت بیست سال فعالیت خود(1337-1357) در ظاهر سازمانی خیریه بود که تنها برای تامین مالی اهداف خیریه شاه به فعالیت اقتصادی می­پرداخت، اما در واقع سازمان اقتصادی ­ای بود که در حوزه­های مختلف اقتصادی سرمایه گذاری های­ گسترده­ای انجام می­داد.تاکنون پژوهش ­­های انجام­ شده دلیل این سرمایه­ گذاری­ های گسترده را ثروت ­اندوزی شاه از طریق پوشش خیریه این بنیاد دانسته ­اند. اما این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و تکیه بر منابع اسنادی و کتابخانه ای نشان داده است که شاه به جز انگیزه مزبور، از طریق بنیاد پهلوی قصد مداخله، هدایت و تقویت جریان توسعه اقتصادی و صنعتی را داشته­ است. جریان مزبور جریانی در بین شاه و سیاست­گذاران اقتصادی حکومت پهلوی از نیمه دوم دهه 1330ش به بعد بود که بر توسعه سریع اقتصادی و صنعتی تاکید داشت. پژوهش حاضر به بررسی چگونگی و چرایی مداخله شاه در این جریان از طریق بنیاد پهلوی، که در این پژوهش کارکرد اقتصادی بنیاد پهلوی نام گرفته است، پرداخته است. سوال اصلی مقاله حاضر این است که به جز عامل مالی(ثروت­ اندوزی)، چه عاملی مبین سرمایه گذاری­ ها و فعالیت­ های گسترده بنیاد پهلوی در حوزه اقتصادی است براساس یافته­ های این پژوهش، شاه با این سرمایه ­گذاری ­ها، از بنیاد در واقع اقتصادی پهلوی به مثابه ابزاری برای تحقق هرچه سریع­ تر برنامه ­های بلندپروازانه اقتصادی و صنعتی خود و تقویت و پشتیبانی از سیاست های اقتصادی حکومت خود در حوزه­های بانک­داری، صنعت و معدن، بازرگانی دریایی، توریسم و مسکن در دو دهه 1340 و 1350ش بهره برداری کرده­ است. 

کلیدواژه ها:

بنیاد پهلوی ، کارکرد اقتصادی ، محمدرضاشاه پهلوی ، سیاست های اقتصادی ، توسعه صنعتی