آسیب پذیری معیشت کشاورزان بر اثر پدیده خشکسالی: مورد مطالعه شهرستان هیرمند

شهرستان هیرمند از مناطقی است که در سال های اخیر و طی خشکسالی­ های پی در پی خسارت­ های بی شماری را متحمل شده است. هدف کلی پژوهش حاضر، تبیین آسیب پذیری ناشی از خشکسالی در بین کشاورزان شهرستان هیرمند، قطب تولید گندم استان سیستان و بلوچستان می باشد. جامعه­ ی آماری شامل 302 خانوار گندم­کار می باشد. اعضاء نمونه ی آماری از بین 170 خانوار گندم کار دو بخش بیشتر آسیب­پذیر (قرقری) و کمتر آسیب­ پذیر (مرکزی) این شهرستان بر مبنای روش نمونه گیری طبقه­ ای تصادفی با انتساب متناسب انتخاب شدند. گردآوری اطلاعات بر مبنای داده ­های اولیه و با به کارگیری ابزار پرسشنامه ساختارمند بر اساس شاخص آسیب پذیری معیشت (LVI) صورت گرفت. روایی پرسشنامه به کمک پانل متخصصین تایید شد. ضرایب کودر ریچاردسون برای سنجه های مورد مطالعه بین 0/52 تا 0/63 نشان از پایایی ابزار سنجش داشت. تحلیل داده­ ها با استفاده از نرم­ افزار آماری SPSS22 و EXCEL انجام پذیرفت. یافته های پژوهش نشان داد، میزان آسیب پذیری گندم­ کاران بخش قرقری در سه بعد اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی در مقایسه با همتایان خود در بخش مرکزی بیشتر بوده است. بر مبنای نتایج، بخش قرقری آسیب ­پذیری بیشتری از حیث منابع آبی از بین سنجه ­های زیست محیطی و شبکه ­های اجتماعی از بین سنجه­ های اجتماعی داشته است. یافته­ ها نشان داد پایش آسیب­ پذیری، منابع و ارائه راهکارهای بالقوه سازگاری بر مبنای رویکرد عمل گرای پژوهش حاضر، ابزاری مناسب برای مواجهه با موقعیت خشکسالی در مناطق محروم است.

کلیدواژه ها:

خشکسالی ، خانوار ، معیشت ، آسیب پذیری ، هیرمند