ماهیت ترکیبی تصمیم‎گیری: بهینه‎سازی و تصمیم‎گیری نهادی

در اقتصاد خرد متعارف، مدل سازی تصمیم‎گیری‎های اقتصادی مبتنی بر بهینه‎سازی مقید است؛ اما در دنیای واقعی، تصمیم‎گیری‎ها ترکیبی هستند و بیشتر از اینکه براساس بهینه‎سازی شکل بگیرند، نهادی بوده و براساس یک سری عادات ، قواعد و چارچوب‎های از قبل مشخص (نهادینه شده) اخذ می‎شوند. در این مقاله تلاش می‎شود تا به شکل تحلیلی و توصیفی و با رویکردی عصب‎شناختی، تحلیلی اقتصاد خردی از ماهیت ترکیبی بودن تصمیم‎گیری‎ها ارائه شود. براساس یافته‎های شناختی و رفتاری، بهینه‎سازی مداوم حتی در ساده‎ترین شکل آن هزینه‎های ذهنی بسیار بالایی دارد و این باعث می‎شود تا عاملان اقتصادی برای صرفه‎جویی در این هزینه های ذهنی، در کنار بهینه ‎سازی‎های گاه به گاه بیشتر به سمت تصمیم‎گیری‎های نهادی گرایش داشته باشند. کوز و ویلیامسون در حوزه مفهومی هزینه مبادله استدلال می‎کنند که وجود هزینه‎های مبادله می‎تواند زمینه‎ساز جایگزینی سلسله مراتب به جای مبادله بازاری باشد، در حوزه‎ای متفاوت یعنی در حوزه مفهومی تصمیم‎گیری می‎توان استدلال نمود که وجود هزینه های تصمیم‎گیری می‎تواند زمینه‎ساز جایگزینی تصمیم‎گیری نهادی به جای بهینه‎سازی مستقیم باشد. وجود منافع و بازده‎های بسیار بالا در مبادلات اجتماعی و اهمیت نهادی عمل کردن برای رسیدن به این منافع، تشدیدکننده این گرایش اقتصادی در یک فرایند تکاملی است. بر این اساس تصمیم‎گیری نهادی و بهینه‎سازی مستقیم به صورت ترکیبی و در تعامل با یکدیگر تصمیم‎گیری‎های اقتصادی انسان‎ها را راهبری می‎کنند. همچنین، توجه به این ترکیبی بودن تصمیم‎گیری‎ها و اهمیت و کارکرد رفتارهای نهادی می‎تواند مبانی اقتصاد خردی مناسب‎تری برای نظریه‎پردازی در اقتصاد اسلامی فراهم کند.

کلیدواژه ها:

اقتصاد نهادی ، اقتصاد خرد نهادی ، تصمیم‎گیری نهادی ، بهینه‎سازی