جایگاه نمادهای هویت ملی در زبان و ادب فارسی؛ مطالعه موردی: آثار داستانی جما لزاده

توجه به مسئله هویت ملی در عصر مشروطه از اهمیت زیادی برخوردار شد؛ دغدغههویت ملی در آثار بسیاری از نویسندگان این عصر، گویای جایگاه این مسئله در ایندوره تاریخی است. از جمله این نویسندگان، پدر داستا ننویسی کوتاه ایران، سیدمحمدعلی جما لزاد هاست. براین اساس، پژوهش حاضر با هدف تشریح جایگاهنمادهای هویت ملی در آثار این نویسنده (یکی بودیکی نبود؛ تلخ وشیرین؛ کهنهو نو؛ قصه مابه سر رسید) درمراحل مختلف زندگی ادبی او صورت گرفته است.پژوهش حاضر از نوع پژوهش های توصیفی، کیفی است که با استفاده از روشتحلیل محتوا صورت گرفته است. بدین منظور با مطالعه ابعاد هویت ملی، مباحثنظری و ادبیات پژوهش درباره هویت ملی، مؤلفه هایی برای این هویت تعیین وسازه تحلیل محتوا تهیه شد و بر مبنای آن، میزان و نوع توجه به هویت ملی موردارزیابی قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان می دهد که از بین مؤلفه های هویت ملیدر داستان های جما لزاده، بیشترین فراوانی متعلق به نمادهای زبان فارسی است.در مراحل بعدی این واکاوی نمادهای جغرافیایی، تاریخی، ادبیات، و مشاهیر وفرهنگ از بیشترین فراوانی ها برخوردارند. تعمق در آثار جمالزاده نشان می دهد این نویسنده در اوایل داستان نویسی، به ساختار عینی و مادی هویت توجه بیشتری کرده و در اواخر دوره داستا ن نویسی به ساختار معرفتی هویت بها داده است. تحلیل کیفیمحتوای داستان های جما لزاده نشان می دهد عناصر هویت ملی در آثار وی بسیارپررنگ و تقریباً تمام جنبه ها در آن مورد توجه قرار گرفته است. آثار او وابسته بهزمینه بوده واز این حیث حال و هوای ایرانی دارند به نحوی که می توان گفت هرچند جمالزاده خود در ایران نمی زیسته است اما در دنیای داستان هایش درایران وهمراهبا ایرانیان زیسته است.

کلیدواژه ها:

هویت ، هویت ملی ، داستان های جمالزاده ، تحلیل محتوا