تعیین نوع خواب بذر گیاه باریجه توده دماوندFerula gummosa BIOSS و نیازهای بذر برای شکست خواب

گیاه باریجه یکی از گیاهان دارویی، صنعتی و تجاری ایران بهشمار میرود که کشاورزان بهدلیل خواب بذر، کمتر به آن توجه نشان دادهاند. بهمنظور تعیین نوع خواب و وضعیت محیطی لازم برای شکست آن در این بذر آزمونهایی انجام گرفت. آزمون جذب آب که بهمنظور تعیین وجود یا نبود خواب فیزیکی در بذر این گیاه انجام گرفت، نشاندهنده جذب شدن آب توسط بذر و نبود خواب فیزیکی در آن بود. در ادامه، جنینهای جداشده از بذرهایخواب هیچگونه رشدی را در محیط MS از خود نشان ندادند که این موضوع بیانگر عدم کنترل خواب بذر توسط عوامل مکانیکی است. تیمار بذرها با محلول جیبرلین در غلظتهای0 (شاهد)، 500 ،1000 ،1500 ،2000 و 2500 قسمت در میلیون (ppm (سبب کاهش خواب شد، ولی این کاهش بسیار اندک بود. سرمادهی مرطوب (دمای 3 درجه سانتیگراد و رطوبت40 درصد) بیشترین اثر را بر شکست خواب بذر داشت و پس از 75 روز سبب افزایش معنادار درصد جوانهزنی (94 درصد) شد. با افزایش دمای سرمادهی، خواب بذر افزایش یافت بهطوریکه سرمادهی مرطوب 75 روزه بذرها در دمای 6 و 10 درجه سانتیگراد بهترتیب سبب افزایش درصد جوانهزنی به 50 و 35 درصد شد. کاربرد دمای تناوبی نیز سبب افزایش جوانهزنی بذرها شد، ولی ازآنجا که دمای زیاد و وضعیت مرطوب، سبب زوال بذر میشود، بهترین زمان برای نگهداری بذر در دمای زیاد و سپس انتقال بذر به دمای کم، 30 روز بود و زمانهای بیش از آن اثر کاهنده بر درصد جوانه زنی داشتند. بیشترین درصد جوانه زنی در تیمار دمای تناوبی، جوانهزنی87 درصد و مربوط به نگهداری بذر بهمدت 30/60 روز (گرم-سرد) بود. بررسی رشد جنین در طول دوره سرمادهی مرطوب نشاندهنده افزایش اندازه جنینها در طول دوره شکست خواب بذر بود. با توجه به افزایش اندک جوانهزنی بذر با بهکارگیری غلظتهای مختلف جیبرلین و نیاز به سرمادهی مرطوب در مدت بیش از دو ماه برای شکست خواب و نیاز دمایی اندک برای جوانهزنی، خواب این بذر از نوع مورفوفیزیولوژیک عمیق پیچیده تعیین شد.

کلیدواژه ها:

باریجه ، خواب بذر ، شکست خواب