بررسی تنوع ژنتیکی عملکرد دانه و زیست توده نژادگان های عدس (Lens culinaris)

برای تعیین تنوع ژنتیکی صفات و درک روابط همبستگی بین هفت صفت کمی عدس به منظور یافتن نژادگانی (ژنوتیپ هایی) با ظرفیت عملکرد بالا، 760 نژادگان (نمونه) موجود در کلکسیون عدس طرح حبوبات پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران (کرج)، در سال زراعی 93-1392 ارزیابی شدند. فراسنجه (پارامترهای) آماری صفات در جامعه اصلی شامل میانگین، واریانس، انحراف معیار، کمینه و بیشینه و دامنه تغییرات محاسبه شد. صفات مورد بررسی عبارت از زمان 50درصد گل دهی، تاریخ 90درصد رسیدگی فیزیولوژیک، ارتفاع بوته، وزن هزاردانه، عملکرد زیست توده (بیوماس)، عملکرد دانه و شاخص برداشت بودند. در هر بلوک از رقم اصلاح شده زیبا به عنوان شاهد استفاده شد. مقادیر فراسنجه های آماری صفات نشان داد، صفت زیست توده کل (وزن کل بوته) تنوع چشمگیری در بین نمونه ها داشت و پس از آن شاخص برداشت و وزن هزاردانه بالاترین دامنه تغییرات را نشان دادند. نتایج به دست آمده از همبستگی ساده پدیدگانی (فنوتیپی)، رگرسیون چندگانه گام به گام نیز نشان داد، این سه صفت بیشترین تاثیر را بر عملکرد دانه عدس داشتند. بین شمار روز از کاشت تا 50درصد گل دهی و نیز میانگین ارتفاع بوته رابطه مثبت و معنی دار با عملکرد دانه در جامعه مشاهده شد، که نشانگر عملکرد بیشتر عدس در نمونه های دیر گل ده و پابلند بود. برای روشن شدن روابط گروهی بین متغیرها تجزیه به مولفه های اصلی انجام گرفت، که نتایج تجزیه هفت صفت مورد بررسی را در سه مولفه با توجیه 70درصد تغییرپذیری گروه بندی کرد. همچنین، برای اندازه گیری و تعیین فاصله ژنتیکی بین نژادگان های عدس، به کمک تجزیه خوشه ای (کلاستر) چهار خوشه بندی تشخیص داده شد.

کلیدواژه ها:

تنوع ژنتیکی ، عملکرد دانه ، فراسنجه های آماری ، معیارهای گزینش ، نمونه های عدس