بررسی نظریه علم الهی در اندیشه شیخ اشراق و پل تیلیخ

دیدگاه سهروردی و تیلیخ در باب علم الهی را می توان از جهاتی مورد تطبیققرار داد. در این تطبیق، دو وجه قرابت و دو وجه تمایز به دست می آید. وجهقرابت ها از این قرارند: نخست، هر دو قایل به معنایی واحد از ذات الهی هستند.دوم، هر دو به ضرورت علم به ذات اعتقاد داشته و خداوند را فی ذاته عالممی دانند. این علم نیز اعم از علم به خود و علم به اشیاست. وجوه تمایز نیز به اینشرح است: نخست، رویکرد و مبنای آن دو نسبت به خداوند و نسبت علم الهیبه اشیا متفاوت است؛ با این توضیح که در اندیشه تیلیخ، صرف الوجودی مستلزمعدم موجودیت خداوند است و اینکه بر این اساس، نسبت علم به خدا را بایدنمادین دانسته و معنای جدیدی از آن به دست داد؛ اما در اندیشه سهروردی،خداوند دارای کمالات عینی بوده و موجود است؛ ضمن آنکه خداوند به منزله علهالعلل، علم حقیقی به تمام اشیا دارد. دوم، علم به کثرات در اندیشه تیلیخبه معنای آ گاهی از گذشته، حال و آینده آن ها نیست؛ اما از نگاه سهروردی،خداوند به مبادی اشیا عالم بوده و بر مبنای اضافه اشراقیه، به علم حضوری ازگذشته، حال و آینده اشیا آ گاه است.

کلیدواژه ها:

علم به خود ، علم به اشیا ، صور علمی ، زبان نمادین ، اضافه اشراقیه