تعلیم و تربیت مبتنی بر فطرت (تربیت فطرتگرا)با تاکید بر دیدگاه آیت االله شاه آبادی: مدلسازی فطرت با هرم سه وجهی

فطرت به عنوان یکی از بنیادیترین مباحث انسانشناسی اسلامی و نظام تربیتی اسلامی، همواره مورد توجه اندیشمندان، فیلسوفان و مربیان مسلمان قرار داشته است. با این همه، با توجه به تفاوت منظر و موضعی که هر اندیشمند اتخاذ نموده، تفاسیر متنوع و تا حدی متفاوت از فطرت ارایه شده است؛ لذا تعریف، قلمرو و انواعی که برای فطرت در نظر گرفته میشود، تاثیر مستقیمی در الگوی ارایهشده در مورد ساختار روانی انسان از منظر اسلام خواهد داشت. آیتاالله شاهآبادی از جمله برجستهترین اندیشمندان معاصری است که بحث فطرت را مورد کنکاش قرار داده و بر اساس آن تلاش نموده استتا برای بسیاری از مباحث عمده اسلام، بنیانی نوین برپا نماید و از همین رو فیلسوف فطرت لقب گرفته است. این مقاله با پذیرفتن این مفروضه که فطرت به عنوان تقریر دینی از سرشت مشترک انسان، میتواند در تعریف، قلمرو، اهداف و ارکان و مبانی، اصول و روشهای تعلیم و تربیت اسلامی نقش عمده ای ایفا نماید، بر آن است تا با بهرهگیری از آرا و تقریر ای ن فیلسوف، مجتهد و عارف معاصر، تصویری از الگوی ساختار روانی انسان بر اساس فطرت ارایه نماید. آیتاالله شاهآبادی علاوه برویژگیهایی همچون غیر اکتسابی بودن و همگانی بودن فطرت در میان همه انسانها، به ویژگی هایی چون بالقوه بودن، معصومیت از خطا و ثابت بودن فطرت اشاره مینماید. وی با ذکر جلوههای مختلف فطرت (از جمله فطرتهای عالمه، کاشفه، حریت و حب راحت )، فطرت عاشقه را هسته اصلی ساختار روانی انسان معرفی مینماید. بر این اساس میتوان فطریات انسان را در قالب هرمی سهوجهی (با ابعاد علم، عشق و قدرت) توصیف نمود که که قاعده آن با مرکزیت خود ، از عشق بهره برده است. همه فطریات (وجوه هرم و یال های آن) ریشه در فطرت عاشقه دارند و عشق کلیدواژه انسان خواهد بود.

کلیدواژه ها:

فطرت ، آیتاالله محمدعلی شاه آبادی ، الگوی ساختار روانی ، تربیت فطرتگرا