مقایسه سلطه فره مندانه و سلطه کاریزماتیک با اتکا به آراء وبر:ایضاح یک خلط مفهومی

از مفاهیم سلطه کاریزماتیک مشتق از کاریزما و سلطه فر همندانه مشتق از فره در جامع هشناسی به طور عام، و جامعه شناسی سیاسی به طور خاص، برداشت های گونا گون و بعضا متناقضی صورت گرفته است. برخی از محققان و مترجمان در آثار تالیفی یا ترجم های خود بر حسب عادت، این دو مفهوم را مترادف با یکدیگر به کار برده اند. این در حالی است که تفاوت های بنیادینی بین این دو مفهوم وجود دارد. در این مقاله سعی شده است با اتکا به اقسام سه گانه سلطه در آراء وبر، حدود و ثغور این دو مفهوم مشخص شود. برای نیل به این هدف،وجوه اساسی سه نوع سلطه وبری و همچنین سلطه فر همندانه _ که در این مقاله در عرض اقسام سه گانه سلطه وبری طرح شده است _ با یکدیگر مقایسه می شوند تا شباهت ها و تفاوت های موجود بین آنها مشخص گردد و در نتیجه جایگاه سلطه فر همندانه در منظومه فکری وبر روشن شود. در این مقاله از روش تحلیلی و مقایسه کیفی استفاده شده است. با توجه به اینکه مفهوم سلطه و صور مختلف آن، با دستگاه هاى معرفتى متفاوتى مورد بررسى و فهم قرار مى گیرد نیل به فهمى جامع از این مفهوم، و به طور مشخص مقایسه انواع سلطه وبری با مفهوم سلطه فر همندانه،مستلزم ورود به حوزه هاى جامعه شناختى و علوم سیاسى و حتى حوزه هاى کیفى ترى چون تاریخ و ادبیات است. در این مقاله سعى شده است تا ماهیت بین رشته اى این مفهوم مطمح نظر قرار گیرد و به همین دلیل کلیه حوزه هاى مذکور، در حد وسع و حدود مسیله مقاله، مرور شوند. نتایج این جستار نشان می دهد که سلطه فر همندانه به رغم داشتن برخی شباهت های ظاهری با سلطه کاریزماتیک، تفاوت های بنیادینی با این نوع سلطه دارد. این تفاوت ها ناشی از وجه سنتی این سلطه است. به طوری که می توان ادعا کرد که سلطه فر همندانه شکلی از سلطه سنتی است که به دلایل ساختاری ابعادی از سلطه کاریزماتیک را نیز دارا است.

کلیدواژه ها:

سلطه عقلانی قانونی ، سلطه سنتی ، سلطه کاریزماتیک و سلطه فر همندانه