تحلیل آرایه های تزیینی در نقاشی های کتاب قابوس نامه

کتاب قابوس نامه به عنوان یکی از نسخه های برجسته در هنر اسلامی ایران، تصاویریرا در بر می گیرد که پیرو متن کتاب تصویرگری شده اند و با وجود اینکه در ترکیب بندی هایاین تصاویر، ساده ترین فضاسازی مشاهده می شود، اما به واسطه ایجاد طرح و نقش هایی بدیعدر بطن پارچه های لباس افراد و دیگر عناصر کاربردی، مجموع های سرشار از تز یین ایجاد شدهاست. نقش مایه های به کا ررفته در این تصاویر، اگرچه از لحاظ نوع، محدود بوده و گونه هایزیادی را در بر نمی گیرد، اما با وجود این نمایش ترکیب بندی های مفصل و آراستن تمامیعناصر تصویری، تنوع بی سابقه ای را ایجاد کرده اند که با توجه به سابقه دیرین کاربردشان درطول دوره های هنری ایران، می توان این اثر را نمونه بارزی از تداوم سنت های باستانی ایران،به ویژه دور ه ساسانی به حساب آورد. همچنین با توجه به دوره تدوین اثر در سده یازدهم/ پنجم ،خلاقیت بی بدیل هنرمندان اسلامی در نقش آفرینی عناصر تجریدی و قابلیتشان در زمینه هایمختلف هنری را نیز نباید نادیده گرفت. بدین ترتیب، با توجه به اهمیت موضوع و اینکه تاکنونهیچگونه تحقیقات درخور بیانی به شکل اختصاصی آرایه های تزیینی را در تصاویر این کتاب،ارزیابی نکرده است، مقاله حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به دسته بندی، ریشه یابی و تحلیلدلایل کاربرد این گونه نقش مایه ها در کتاب قابوس نامه از منظر هنر تصویرگری می پردازد. براساس یافته های تحقیق، در تصاویر کتاب قابوس نامه نوع و ترکیب بندی نقش مایه ها اگرچهتا اندازه زیادی از نمونه های هنری ایران باستان ملهم هستند، ولی در حیطه محدودیت هایشریعت اسلامی، به خوبی توانستند نقش خود را به عنوان عنصری خلاق در فن چکیده نگاریو انتزاع ایفا کنند.

کلیدواژه ها:

آرایه ها ، تزیین ، نقاشی ، هنر اسلامی ، هنر ساسانی ، قابوس نامه