حسن تعبیر در زبان وادبیات عربی شیوه ها و انگیزه ها

تابو ها مقولات و مفاهیمی است که به واسطه حرمت عرفی یا اجتماعی و دینی از ذکر یااستفاده آن می پرهیزند. این حرمت و ناخوشایندی تابوها، انسان را به پردازش مفاهیم ناخوشایند،زشت، خشن و گستاخانه، در قالبی زیبا ،خوشایند و پسندیده و دور از صراحت لهجه سوق دادهاست که از این شیوه معناپردازی به حسن تعبیر یاد شده است. مقوله حسن تعبیر از آغاز پژوهش های زبانی و ادبی در کانون توجه علمای زبان و منتقدانمسلمان قرار گرفت، به گونه ای که بیشتر آنان به معرفی و نام گذاری و تحلیل شیوه ها و انگیزه هاو گستره معنایی این رفتار زبانی پرداختند. قدما در زمینه نام گذاری این شیوه معناپردازی، گاه برابرنهادهایی به کاربرده اند، مانند التلطف ، و گاه از شیوه های ساخت حسن تعبیر، مانند الکنایه برای نام گذاری آن بهره جسته اند. حوزه معنایی حسن تعبیر در زبان عربی، امور جنسی،رخدادها و پدیده های ناگوار همچون مرگ، بیماری است . رعایت ادب و شرم، کاستن از بارمنفی تعابیر صریح و تلطیف آن، بدبینی و ترس، نزاکت مداری، تفنن و نوجویی و تکریم وبزرگ داشت، مهم ترین انگیزه های این رفتار زبانی را سامان می دهند . این نوشتار، به جایگاه مقوله حسن تعبیر در نقد ادبی، به بازشناسی این رفتار زبانی و انگیزه های کاربرد و شیوه های ساخت آن می پردازد و به فراخور مقام از دیدگاه های قدما نیز بهره خواهد جست.

کلیدواژه ها:

حسن تعبیر ، تابو ، رفتار زبانی ، آشنایی زدایی