ارزیابی رقابت افقی و عمودی در سنجش ساختار بازار: مطالعه موردی بازار محصولات لبنی در ایران

در مطالعات ساختار بازار عمدتا ساختار افقی برای یک محصول مورد ارزیابی قرار می گیرد. در حالیکه رفتار غیررقابتی در بازار لوزوما در ارتباط بارفتار افقی نیست و ساختار افقی تنها بخشی از قدرت بازاری را نشان می دهد. در حقیقت آنچه که به عنوان قدرت بازاری از آن یاد می شود حاصلمجموع رقابت های افقی و عمودی در سطوح مختلف بازار است. بنابراین هدف از این مطالعه بررسی ساختار افقی و عمودی در بازار فراورده های لبنیشامل شیر، ماست و پنیر پاستوریزه با استفاد از شاخص لرنر و الگوی چانه زنی انحصار دو جانبه است. برای این منظور داد های مورد نیاز در دوره زمانی1370 تا 1391 به کار گرفته شد و نتایج نشان داد که ساختار افقی بازار این سه محصول از حالت رقابتی فاصله داشته و تولیدکنندگان قادر هستند قیمتاین محصولات را بالاتر از هزینه نهایی تولید قرار دهند. همچنین نتایج الگوی چانه زنی نشان دهند قدرت چانه زنی بالاتر فراوری کنندگان در شکلگیری قیمت این محصولات است به نحویکه بطور متوسط تقریب به 70 درصد از منافع ناشی از مباله فرآورده های لبنی متعلق به فرآوری کنندگان و30 درصد از آن سهم مصرف کنندگان است. در این راستا، تشکیل سازمان های مستقل دولتی و یا غیردولتی در حمایت از مصرف کنندگان و مطالعهراهکارهای مناسب برای عملیاتی کردن قوانین موجود در حمایت از مصرف کنندگان پیشنهاد می شود.

کلیدواژه ها:

الگوی چانه زنی ، ساختار افقی وعمودی بازار ، شاخص لرنر ، لبنیات