بررسی اثرات گیاهان پوششی زمستانه و ریزوباکترهای تحریک کننده ی رشد بر جنبه هایی از حاصلخیزی خاک و عملکرد محصول در یک سیستم ارگانیک تولید ریحان (Ocimum basilicum L.)

استفاده از کودهای بیولوژیک، تناوب زراعی و گیاهان پوششی از جمله مولفه های نظام های کشاورزی پایدار هستند که تاکید زیادی بر نهاده های درون مزرعه دارند. بر این اساس و به منظور بررسی برخی پارامترهای حاصلخیزی خاک و عملکرد ریحان تحت شرایط استفاده از کودهای بیولوژیک و گیاه پوششی، آزمایشی در سال زراعی 89-1388 در مزرعه ی تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. آزمایش به صورت کرت های خرد شده با دو عامل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. عامل اصلی دارای 2 سطح شامل گیاه پوششی و عدم گیاه پوششی و عامل فرعی دارای 4 سطح شامل کودهای بیولوژیک نیتروکسین (حاوی باکتری های Azotobacter sp. و Azospirillum sp.)، بیوفسفر (حاوی باکتری های Bacillus sp. و Pseudomonas sp.)، نیتروکسین بعلاوه بیوفسفر و تیمار شاهد بود. نتایج، نشان دهنده برابری مقادیر اغلب صفات از جمله طول ساقه فرعی، تعداد ساقه فرعی، وزن هزار دانه و عملکرد بیولوژیک در دو حالت کشت و عدم کشت گیاهان پوششی بود. در نتیجه استفاده از کودهای بیولوژیک، طول ساقه اصلی و فرعی، تعداد ساقه فرعی، وزن خشک اندام هوایی و وزن هزار دانه افزایش یافت و از نظر دو صفت اخیر، این کودها نسبت به شاهد، برتری مطلق نشان دادند. عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت در تیمار شاهد بیش از تیمارهایی بود که در آنها از کود بیولوژیک استفاده شده بود و بعد از آن، به ترتیب نیتروکسین و بیوفسفر قرار داشتند. از لحاظ وزن هزار دانه، گیاهان تحت تیمار نیتروکسین به علاوه بیوفسفر، بیشترین مقدار را دارا بودند. اثر متقابل کود بیولوژیک و گیاه پوششی در اکثر صفات معنی دار بود به طوری که استفاده از کود بیولوژیک (بویژه فسفر) در شرایط عدم کاربرد گیاه پوششی سبب افزایش عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه و شاخص برداشت شد.

کلیدواژه ها:

خلر ، شبدر ، ماده آلی خاک ، نیتروکسین ، بیوفسفر ، عملکرد بیولوژیک