راه های ایالات غرب خراسان به سوی نیشابورمقارن ورود امام رضا (ع) به خراسان

نیشابور در دوره اسلامی بر سر راههای ارتباطی شرق و غرب واقع بود و بخش عمدهای از اهمیت سیاسی و رونق اقتصادی خود را وامدار این جایگاه جغرافیایی خاص بود. هر کاروانی که قصد گذر ازشرق به غرب یا بالعکس داشت، ناگزیر باید از این شهر میگذشت. در گذر از ایالات فارس و جبال به شرق ایران دو راه عمده به نیشابور میرسید؛ راه قهستان و راه قومس. مسیر کاروان امام رضا (ع) به سوی مرو از این دو طریق تنها از نیشابور میگذشته است. علیرغم شواهد و قراینی ناچیز و غیر قانع کننده درباره عزیمت کاروان رضوی به نیشابور از طریق قومس، به نظر میرسد این کاروان راه فارس قهستان را طی کرده است.نگارندگان در پژوهش حاضر تلاش دارند پس از شرح مختصری ازموقعیت خاص جغرافیایی شهر نیشابور در دوره اسلامی، در وهله نخست راههای ایالات واقع در غرب خراسان و به طور مشخص،ایالات جبال، فارس و گرگان به سوی نیشابور را نشان داده، آنگاه در پی پاسخ به این پرسش برآیند که کدامیک از دو راه اصلی فارس و جبال به سوی نیشابور در حدود اواخر سده 2ق و اوایل سده 3ق پررفت و آمدتر بوده است؟ ورود امام رضا (ع) به نیشابور در سال 200 ق در همین محدوده زمانی جای میگیرد. بررسی حاضر تا حدودی از رونق نسبی رفت و آمد در راه قهستان نسبت به راه قومس در این زمان حکایت دارد؛ رونق نسبی همان راهی که امام رضا (ع) از طریق آن به نیشابور وارد شد

کلیدواژه ها:

امام رضا (ع) ، نیشابور ، شاهراه خراسان ، ایالت قهستان ، ایالت قومس ، راه های ارتباطی