تاملی در مفهوم و ارزش خلاقیت: ارزش خلاقانه معماری مبتن یبر الگو (مقایسه چارچوب ارزشی سنتی، معاصر و اسلامی)

امروزه خلاقیت مفهومی است که برخورداری از آن، به نوعی مرادف ارزشمندی شخص و عمل او شمرده می شود.این مفهوم ازآن رو که در حوزه ادبیات آموزشی و حرفه ای معماری بسیار موردتوجه بوده و جایگاه ویژه ای دارد، نه تنهازمینه برای تامل در آن می گستراند، بلکه ضرورت بازاندیشی معنا ی آفرینش را هم ایجاد می کند. چنین وضعیتی در معماری پیش از مدرن مطرح نبوده است، لذا این سوال اساسی طرح می شود که آیا عمل خلاقانه فی نفسه واجدارزش است و اگر نیست، چه چیزی و چگونه آن را واجد ارزش می کند، با کدام مبانی سنجیده و در چه زمینه هاییو با چه حدودی تایید یا نفی می شود روش تحقیق براساس راهبرد تفسیری، به همراه استدلال منطقی و بهره گیریاز مدل سازی مفهومی بوده است؛ به این ترتیب، یک ساختار نظری سه وجهی در نظر گرفته شده است. در وجه اول، بحث خلاقیت از دو منظر علمی و فلسفی سن تگرا و نوگرا تبیین شد ه است؛ وجه دوم دو مبحث مفهوم و ارزش خلاقیت را پوشش می دهد؛ وجه سوم مربوط است به نسبت موضوع با دو نوع از معماری الگومدار و بدون الگو . درنتیجه و در تطبیق دو نگرش علمی و فلسفی مفهوم خلاقیت، ادعای منشا هیچ برای خلاقیت، بر پایه ادبیات موجود، هم در نگرش سنتی و هم در رویکرد مدرن رد شده یا حداقل موردتردید واقع می گردد؛ درنتیجه، خلاقیت همواره مبتن یبر الگوست؛ اما تفاوت کار، صرفا از محل الگوپذیری صریح و آسنا و الگوپذیری غیرصریح و ناآشنا یا زمینه گرا بودن و زمینه گرا نبودن الگوها قاب لطرح است؛ که این موضوع در بررسی نمونه موردی طرح های توسعه سنتی و مدرن مجموعه حرم حضرت معصومه (س) در قم مورد تحلیل و تبیین قرار گرفته است. درنهایت وپس از مقایسه ارزش عمل خلاقانه قیاسی و استقرایی از دو منظر معاصر و اسلامی، این نتیجه حاصل شد که ماهیتخلاقیت از دیدگاه مدرن و سنتی تفاوت ماهوی باهم ندارد، بلکه موضوع اساسی باید مربوط به ارز شها باشد و اینکههریک، کدام وجه خلاقیت (صراحت الگویی یا پنهان کردن الگو) را ترجیح می دهند؛ بررسی انتهای مقاله از منظراسلامی، وجه نخست صراحت الگویی را به وضوح واجد ارزش بیشتر نشان می دهد.

کلیدواژه ها:

خلاقیت ، ارزش ، معماری الگویی ، حل مسیله معماری ، محاکات ، صناعت ، حرم حضرت معصومه (س)