ظرفیت های درونی اسلام در تقویت همبستگی با تمرکز بر نقش حج در وحدت جهان اسلام

هر چند جهان اسلام همواره با دیالکتیکث عوامل اتحاد بخش و تفرقه افکن مواجه بوده است ولی هر بار عناصر اتحاد بخش در سطح وسیعی بروز کرده اند، زمینه اتحاد فراهم شده است. این مقاله در صدد پاسخ به این پرسش است که اسلام از چه ظرفیت های درونی جهت ایجاد و تقویت همبستگی برخوردار است. در این بین، حج به عنوان عبادتی جهان شمول که هر ساله مسلمانانی را از سرتاسر جهان در قالب برقراری مناسکی یکسان در زمان و مکانی واحد گردهم جمع می کند، مورد توجه قرار گرفته است تا ظرفیت های آن در برقراری و تقویت همبستگی جهان اسلام بررسی شود. حج با تقویت هویت تمدنی و تمرکز بر دشمن مشترک، ظرفیت برقراری همگرایی سیاسی جهان اسلام را دارد. از طرف دیگر؛ تقویت هویت دینی و سرمایه اجتماعی در حج، زمینه همگرایی ارتباطی را تقویت می کند. جمعی بودن و ساختارشکن بودن مناسک حج، مناسکی وحدت بخش را ایجاد می کند. همچنین فضای اخلاقی و زمینه های تعامل اقتصادی در حج، برای همبستگی جهان اسلام، قابل تحلیل است.

کلیدواژه ها:

حج ، همگرایی سیاسی ، همگرایی ارتباطی ، همگرایی فقهی ، همگرایی اخلاقی ، همگرایی اقتصادی