از گرهی نقشی تا ساخت مجهول

پژوهش حاضر به بررسی چگونگی شکل ­گیری جمله ­های مجهول در زبان فارسی، بر پایه نظریه پادتقارن­ پویا (Moro, 2000) و با روش کیفی می پردازد تا عامل به وجود آمدن این جمله ها را از دیدگاهی متفاوت مورد بررسی قرار داده و تبیین نماید. در این مقاله نشان داده می شود آن چه­ به ساخت مجهول معروف است، فرآورده جانبی گرهی نقشی، با عنوان گره جهت با مشخصه [مجهول] است. گره جهت، یک گروه کنادی را به عنوان متمم خود انتخاب کرده و مشخصه [ف. تصریف] گروه فعلی سبک را به صورت مجهول، ارزش دار می­کند. در صورتی که این گره، با یکی از فعل های شدن، گشتن، آمدن و رفتن، پر شده باشد؛ فعل به صورت اسم مفعول بازنمود می­یابد. بر این مبنا، فعل شدن نمی­تواند عامل موثری در شکل­گیری یا عدم شکل­گیری جمله های مجهول به شمار آید، بلکه این فعل، صرفا یک نمود آوایی است برای گرهی نقشی با مشخصه [مجهول].  همچنین با توسل به فرضیه یوتا، نشان می دهیم که حضور کنش گر در جمله های مجهول از آن­جا ناشی می شود که یگ گروه حرف­ تعریف در جایگاه مشخص گر گروه فعلی ­سبک و پیش از ادغام آن گروه فعلی با گروه کنادی، ادغام شده است.

کلیدواژه ها:

مجهول ، گره نقشی ، پادتقارن­پویا ، گروه کنادی ، فرضیه یوتا