نگاهی به مهم ترین گونه های هنجار گریزی زبانی در شعر نیما/امیر عباس عزیزی فر، مهدی نیک منش

زبان، مهم ترین عامل انتقال فرهنگ است و شاعران در میرایی یا حیات زبان به عنوان بستر فرهنگ، نقشی تعیین کننده دارند؛ بنابر این، نوع به کار گیری زبان و آگاهی از توانمندی­های آن، از مهم ترین ویژگی های شاعر است. یکی از شاعرانی که شاید از حیث زبان، به نوعی طرحی نو در انداخته ، پدر شعر نو، یعنی نیماست. بی­تردید، شعر نیما که به سبب پیش گامی در جریان نوین شعر معاصر، هدف پایه در این پژوهش به شمار می رود، با ویژگی های زبانی و ساختاری شعر شاعران کلاسیک، بسیار متفاوت است و این تفاوت در نوآوری ها، باعث تشخص سبکی خاص این شاعر معاصر، بیشتر در حوزه هنجار گریزی­ها شده است. هدف از این پژوهش، تبیین مهم ترین ظرفیت های متنوع زبانی شعر نیمایی در مقوله ای به نام هنجار گریزی زبانی است. مسئله محوری این پژوهش، آن است که آیا نیما در این مقوله زبانی، به شیوه ای قاعده­مند و در چهار چوبی مشخص و منظم پیش رفته است و آیا می­توان به دسته بندی ای منطقی و پذیرفتنی از هنجار گریزی­های زبانی در شعر این شاعر رسید یا خیر. در این پژوهش، به شیوه ای تحلیلی و با ژرف نگری در مبانی نظری پژوهش های زبانی، ویژگی های زبانی شعر نیما را بررسی کرده و پس از مطالعه مبانی نظری و منطبق کردن آن ها با شعر های نیما، به این نتیجه رسیده ایم که شعر نیما در شعرکهن فارسی ریشه دارد و شعر های نوی این شاعر، بیانگر تلاش او برای گشودن روزنه­ای جدید به روی زبان فارسی است. در شعر های نیما، انواع هنجار گریزی­های زبانی، در قالب دسته بندی ای خاص نشان داده شده و طبیعت اطراف شاعر، در ایجاد نوعی خاص از هنجار گریزی، بسیار موثر بوده است. در پی بررسی شعر های نیما در می یابیم که درک برخی شعر های او در گرو شناخت هنجار گریزی­های زبانی است و اگر ابهامی در شعر این شاعر دیده می­شود، ناشی از همین نوع هنجار گریزی­هاست. نتیجه ملموس این مطالعه، دسته بندی کلی مهم ترین هنجار گریزی­های زبانی شعر نیما در قالب چهار دسته کلی است.  

کلیدواژه ها:

هنجار گریزی ، نیما یوشیج ، زبان ادبی ، ساختار زبان